Йокы “туйдыра” беләсезме?

Йокы туймау замана чиренә әверелеп бара. Моннан өлкән яшьтәгеләр генә түгел, балалар, яшүсмерләр дә җәфа чигә. Йокының сыйфаты нәрсәгә бәйле? Сәламәт булу өчен йокы режимын ничек корырга кирәк? Әлеге сорауларга Сарман районы Җәлил икенче санлы урта мәктәбенең педагог-психологы Гөлшат Габидуллина белән җавап эзләдек.

Кеше гомеренең өчтән бер өлешен йоклап уздыра. Йокыдан калу организмны бик нык “таушалта”: хәтер начарлана, игътибарлылык, эшкә сәләт кими, күңелне төшенкелек биләп ала, йокысызлыктан озак интеккән кеше аңында хәтта психик тайпылышлар башланырга мөмкин. Димәк, неврозларны һәм төрле эмоциональ тайпылышларны кисәтүдә йокы режимы бик зур роль уйный.

Кешенең йокы халәте галимнәр тарафыннан бик күптәннән өйрәнелсә дә, аның ачылып бетмәгән яклары күп. Шулай да кайбер тикшеренүләр йокыны сыйфатлы итү өчен киңәшләр бирергә ярдәм итә.

– Тулы канлы яшәеш өчен йокының сыйфатлы булуы мөһим. Галимнәр йокының “акрын” һәм “тиз” фазаларын аерып чыгаралар. Акрын йокы вакытында организдагы кайбер процесслар да әкренәя, сулыш тигезләшә, сирәгәя, күзләр хәрәкәтсез кала, мускуллар киеренкелеге бетә. Бу фазаның икенче яртысында баш мие дельта-дулкыннар бүлеп чыгара. Изрәп йоклаганда уянган кешеләр төш күрмәүләрен әйтә. Тиз йокы вакытында кан басымы күтәрелә, пульс, сулыш алу ешая, матдәләр алмашы көчәя, күзләр хәрәкәтләнә. Нәкъ менә шушы вакытта кеше төш күрә. Йокы вакытының дүрттән бер өлеше тиз йокыга туры килә. Йокының бу фазасында уянган кеше гадәттә күргән төшен сөйләп бирә ала. Кешене нәрсә борчыса, аның төшенә шул керә, – дип ачыклык кертә Гөлшат Габидуллина. 

Гөлназ Җәлилова

Фото – Татар-информ архивыннан

Тулырак “Авыл утлары” газетасының 2024 ел 24 май санында.