Җылы оя (Ундүртенче бүлек)

Роза Хәбибуллина.

Җылы оя.

Повесть. 

 ТОРМЫШ ТУРЫНДА УЙЛАНУ

Алтмыш  яше  тулганда  Мөхәммәтнурны  колхоз идарәсенә чакырдылар.

   -  Колхоз идарәсенә  тиккә генә  чакырмыйлардыр , әйбәтләп киенеп  бар,- диде Зифа.Шкафтан  күлмәге  белән кәчтүмен  алып бирде.

Мөхәммәтнур үзе дә  чамалады – бригадир серне чишкән иде: алтмыш яшен билгеләргә берәр бүләк – санак  әзерләмәкче булалардыр, дип уйлады.

Ире кәчтүме эченнән зәңгәрсу күлмәген киеп, муенына галстугын бәйләп куйгач,Зифа соклануын яшерә алмады:

-Тфү-тфү, егетләрдән ким түгел!Сине кем алтмышта дип уйласын!

Мөхәммәтнур көзгедәге сүрәтенә күзен кысып, мыегын сыпырып куйды.Ул да үзен  алтмышта дип  тоймый иде.

    Колхоз рәисе киңәшергә чакырган икән.

-Мөхәммәтнур абый, синең планнар ничек, эштән китмәссең бит әле?Без  эшләрсең дип өметләнәбез!

       Бу сүзнең күңел өчен генә әйтелгәнен белсә дә , аны  санлау, ихтирам итү дип кабул итте.

 -Рәхмәт . Мастерскойда хәзер менә дигән оста егетләр бар. Көне җиткәч тә туктыйм.Яшь барыбер үзен сиздерә.

    -  Ярый  алай булгач, сине торжественный итеп  пенсиягә озатырга хәзерләнербез, Мөхәммәтнур абый!

         -Артыгын  тырышмасагыз да  була, башкаларга ничек, миңа да шулай ярай.         .

                                              * * *

     Пенсия яшенә җиткән өч колхозчыны  гомуми җыелышта . әйткәннәренчә , бәйрәм төсендә озаттылар.

 Почет грамоталары  һәм кыйммәтле бүләкләр тапшырдылар.Чыгыш ясаучылар  мактап сөйләгәндә, Мөхәммәтнур кыенсынып, кызарып –тирләп  чыкты. Артык   төче сүзләр яратмый ул.   Бәйрәмчә киенеп  -ясанып  килгән Зифа чын күңеленнән  куанып,ире белән  горурланып утырды.              

        Кичәдән соң Мөхәммәтнур  озак йоклый алмый  уйланып ятты. Алтмыш яшь... Бер гомер.Шул гомер эчендә ниләр генә булмаган да, ниләр генә күрмәгән...

       Эшли башлавына кырык биш ел тулган.Сугыш чорында, сугыштан соңгы еллардагы  ятимлекне, фәкыйрьлекне, ачлыктан шешенүләрен, сеңлесе Гөлгенәнең чирдән, ачлыктан үлгәнен  ул беркайчан онытмады.Тук тормыш эзләп читкә китмәсә дә, кешечә яшәргә теләде,  моның өчен   тормышны ат урынына тартты, тырыш та , көчле куллы да булды, үзен аямыйча эшләде.Көнгә төнне ялгады, урманын кисте, печәнен чапты, мал  -туар карады, умартасын тотты,  балаларына да корырак торды – эшләтеп үстерде.Ирештеме соң үзе теләгәнчә  яшәү бәхетенә? Кырык биш ел эшләп нинди тормыш  корды?  Үзеннән соң калдырып китәр ние бар?

•  Зифа,  син тормыштан канәгатьме ?

 Йокымсырый башлаган  хатыны аңа борылып ятты.

• Нигә сорыйсың?
• Беләсем килә.Син бәхетлеме?
• Исәр!Төн уртасында уятмасаң!Бәхетле, бәхетле!

-Ни өчен  бәхетле?

Зифа иренең хәлен аңлады: бүгенге вакыйга аны нык дулкынландыргандыр, уйланадыр.

   -Барыбыз да исән- сау, тамагыбыз тук, өстебез бөтен.

  - Бәхет өчен шул җитәме?

  -Миңа җитә.”Бәхет ул – җан тынычлыгы” дия иде әнкәй мүрхүм.Кешедән көнләшмәсәң, начарлык эшләмәсәң, җәберләмәсәң, оялырлык  гамәл кылмасаң  күңел тыныч буладыр инде.Аннары әнкәй сүз саен иминлек тели иде: илгә, кешеләргә.

     -Ярар, йокла!

Хатынының  тормыштан бик азга да риза булуына, Ләйлебәдәр әнкәенең тормыш фәлсәфәсенә  - иң якын,

 кадерле кешеләренең  зирәк акыллылыгына   исе китте!

 Аларча барысы  да бик гади! Чыннан да , дөньяда   кулың , көчең җитмәслек  кызыктыра торган  ымсындыргыч нәрсәләр күп !Тормышка ашырырга мөмкин булмаган   теләкләрдән   башыңны  катырып ни файда?Мөхәммәтнур шулай яшәде дә: кулыннан килгәннең барысын да эшләде.

                                       ***

            Пенсионерга  өйдә дә эш муеннан  ! Хәзер  Мөхәммәтнурның ихатада, бакчада умарталарын   иркенләп карарга   вакыты бар,  Зифага берүзенә  авырга килә - ул да  бит олыгаеп  бара.Хәзер самай  рәхәтләнеп  үзең өчен яшәр  вакыт: балалар урнашып бетте. Кызлары кияүгә чыгып, үз тормышларын кордылар, балалар үстерәләр,  кече уллары Рәүф Чаллыда инженерлыкка укып ята...Болын кебек өйдә Зифа белән икесе  калды.

     Зифа  пенсиягә  иреннән алда чыкты.”Лаеклы ял” дигәннәрендә   җигелеп дөнья көтәсең! Колхозчының пенсиясе әйттем исә кайттым! И –и –и, безнең илдә ...үзең тырышмасаң,  хөкүмәт биргән пенсиягә  генә яшәрлек  мени...  Ярап тора инде...Ул турыда уйласаң  эч поша башлый...Тормышка да , заманасына да, өстә утырганнарга, депутатларга җен ачуы чыга!Юк инде, тәртип юк бу илдә! Булачак та түгел! Гомер буе  куркып яшәгән мескен өлкән буын  “сугыш  кына булмасын”,- дип, булганына канәгать. Яшьләр башкача уйлый! Кешечә яшәргә тели! Ул төшенчәгә,”өс бөтен – тамак тук”кына җитми шул!Кешечә яшәр өчен күп нәрсә кирәк!

      Бер кичне Мөхәммәтнур белән Зифа эшләрен бетереп, икәүләп телевизор карап утыралар иде.Мәскәүдә бер хатын, француз журналисты , Измайлов паркына  җыелган олы яштәгеләрдән сораштыра:

      -Сез үзегезнең тормыштан ризамы? Пенсиягез яшәргә җитәме? Хөкүмәтнең  кайгыртуын тоясызмы? –ди.

     Бер кыю гына, ябык кына карчык :

 -Ничек җитсен!Бәяләр коточкыч югары!Минем   инде күптән ит ашаганым юк. Безнең илдә кеше нуль! -, дип өметсезлектән, рәнҗеп , кулын гына селтәде . Бу карчыкның җавабыннан соң бераз сөйләшми генә утырдылар.

-Дөрес  инде. “Обвал”дип  башта  халыкның акчасын таладылар, соңыннан бәяләрне күтәрделәр.Кибеттә киштәләргә карасаң,  бәяләр чәчең үрә торырлык!-диде Зифа.Мөхәммәтнурның бу турыда сөйләшеп,кәефен бозасы килмәде:  аларның да машинага дип ничә еллар җыйган акчасы шунда ... янды.

Фото "Мөслим-информ" архивыннан.