Элеккечә түгел без генә

Ике кечкенәсенә дүрт тә алты гына яшь. Әниләре үлгәнгә ике ел үткән икән. Кара чутыр кебек бу ма­лай белән кызның әнисезлеге кечкенә күзләреннән мөлдерәп күренеп тора. “Юк, кирәкми, мин риза түгел”, дип кире борылам дигәндә шушы ике пар күз “риза” дияргә мәҗбүр иттеләр.

Ятимлекне бит Гайшә ишетеп кенә түгел, ә үз җаны, үз йөрәге аша үткәрде. Энҗедәй асыл яше белән әз юмады ул Кичүчатның бәбкә үләнле чишмә сук­макларын. Шушы балаларның гөнаһсыз яшьләрен түгелүдән сакласам, үземнең бәгырь итем – Нәсимәм дә бәхетле булыр дип уйлады бугай Гайшә.

Никах укыганнарын чаршау артында күзләрен йомган килеш тыңлап торды. Кап-кара сакаллы, чалма-чапанлы хәзрәт укыган Коръән аятьләре башка мәкамдә булса да, Гайшәнең яралы җанын тагын бер айкап куйды. Йа Аллам, шул җан тынычлыгым булган Коръәнемнән дә яздырдың. Бу кадәр сынаулар биргәч, сабырлык белән көчен дә үзең бир инде, Раббым, дип авыз эченнән дога пышыл­дагандай кабатлап куйды.

Уйлары Миневәлие белән никахлан­ган көннәренә алып китте. Тик татлы хы­ялдан Гайшәне Әкълимә апасы йолкып алды.

– Мулла синнән сорый, риза булып барасыңмы, ди?

– Ә? Нәрсә сорый? – диде Гайшә, йокы­сыннан айный алмаган кебек.

– Талибжонга чыгарга ризамы, ди? Йоклап утырма инде, җан кисәгем. Ач күзеңне, – дип, Әкълимә аның җилкәсеннән сыйпап куйды. Гайшә ишетми генә түгел, ишеткән тәкъдирдә дә, сүзләрен аңламый иде.

– Риза.

Гайшә көч-хәл белән әйтте. Иреннәре арасыннан түгел, ә җанының кайсы­дыр җиреннән кысылып, тырышлык белән чыкты.

Ул, үзен кулга алып, чаршау ар­тыннан чыкты һәм кунакларга пы­лау бүлә башлады. Өйнең “мехмон­хона” дип аталган зур кунак бүлмәсе чаршау белән ирләр һәм хатыннар ягына аерылган иде. Мехмонхонаны майлы пылау исе тутырды. Гайшәгә Талибжонның олы килене Торсоной ярдәм итте. Ирләргә пылауны улла­ры Әминжон белән Баһодор кертә тор­ды. Никах мәҗлесенә Талибжонның да, вакытсыз бу якты дөньяны ташлап киткән беренче хатыны Шөкронаның да жиде яшьтән житмеш яшькә кадәрге бөтен туганнары җыелган. Әйтерсең, бөтен кышлак халкы шушында. Йола­сы, тәртибе шулай күрәсең. Аларның һәркайсы сынап, ләкин бик илтифат белән Гайшәне күзәтте. Ак җирлеккә туган ягының вак кына җитен чәчәге төшкән, аяк йөзеннән үк торган күлмәге Гайшәнең якты сагыш тулы йөзен тагын да яктыртып җибәргән. Ике толым итеп үргән чәче биленнән узган. Юка ак са­тин яулыгын чөеп бәйләп куйган. Тый­нак, ләкин мәми авыз түгеллеге йөзенә, йөрешенә чыккан. “Менә мин нинди та­тар хатыны!” – дигән кебек. Чәчәкле- чуклы чуар күлмәк-ыштан кигән кара- кучкыл таҗик хатыннарыннан бик нык аерылып тора иде ул. Алар беркадәр көнләшеп тә, сокланып та карадылар Гайшәгә. Талибжонның балалары да соклануларын яшереп тормадылар. Ул исә, эчке бер горурлык белән, Гайшәдән күзен алмады. Мәҗлес азакка якынлаш­канда Талибжон сүз алды.

– Гайшә, бире кил, – диде ул гөбердәп чыккан күкрәк тавышы белән. Гайшә башын аска иеп, оялып кына Талибжон янына килде. Карашын аска юнәлтеп, кулларын кая куярга белми торды.

– Балаларым, – диде Талибжон, бик вәкарь белән, дастархан артында утырган малайларына, читтәрәк тор­ган кызларына, киленнәренә карап. – Әниегезнең рухы рәнҗемәс дип уй­лыйм. Начар яшәмәдек. Мәрхүмәнең урыны җәннәтнең җиденче катында булсын. Исәннәргә яшәргә, тормыш итәргә кирәк, – дип, ул сүзен дәвам итте. – Дала лаләсенә, йөзем җимешенә кояш җылысы кирәк булган кебек, өйгә дә хатын-кыз җылысы, балаларга ана тәрбиясе кирәк. Гайшә күршегә килгәч тә, Гарәфетдиннәрдә аның ничек үзен тотышы, уңганлыгы күзгә ташланды. Шактый күзәтеп йөрдем мин аны. Хуш­назар белән Шахноза да гел аның янын­да булырга тырышты. Бала күңеле бик сизгер. Ятимнеке тагын да сизгерләнә. Елан да җылыга елыша, дия торган иде минем бер татар дустым. Минем ятим балаларым Гайшәдә җылы тапкан икән, димәк начар түгелдер, дип уйла­дым. Шуңа күрә, олыгыз да, кечегез дә аны әни итеп кабул итегез. Сүз белән дә, күз белән дә рәнҗетмәгез, хәтерен калдырмагыз. Туган илендә ятимлек­не дә, авырлыкны да күргән. Кечкенә кызы да анда калган. Аны да үз канаты­быз астына алырбыз. Кош авызыннан төшеп калгандай, бүген ялгыз башы ул монда. Менә шуңа күрә Гайшәнең як­ташлары Әкълимә белән Гарәфетдин алдында, әниегез Шөкронаның туган­нары һәм үземнең туганнарым, бала­ларым, сезнең алда, Гайшәне рәхәттә яшәтермен дип ышандырам.

Бөтенләй аңлап бетермәсә дә, Гайшә сүзнең нәрсә турында барга­нын төшенде. Талибжонның ноты­гы бик озын булды, тик беркем дә аны бүлдерергә батырчылык итмәде.

– Шушы бүләгем сүземә дәлил бул­сын.

Шулай диде дә, чапанын бәйләгән билбау-яулыкны сүтеп, алтын беләзек алды һәм Гайшәнең кулына кидерде. Кунаклар “ах!” иттеләр.

– Кирәк түгел иде болары. Без ан­дыйга күнекмәгән бит, – диде Гайшә бик уңайсызланып. Үзе эченнән генә, Хо­дай хәерле итсен, диде. Көтелмәгәндә әйтелгән мактау сүзләреннән, сыер бәясеннән дә артык булган алтын бүләктән ул хәтта куркып та куйды...

Китап редакциядә сатуда бар. Реклама 12+