Сынауларны җиңә барып

– Ренат Әзһәрович, 2021 ел уңышлы булды, дип әйтеп булмый. Шулай да елны нин­ди күрсәткечкечләр белән каршы аласыз?

– Язгы кыр эшләре техно­логик срокларда, югары ре­продукцияле орлыклар кул­ланып, һәр гектар чәчүлек мәйданга, тәэсир итүче матдәдә исәпләгәндә, 84әр килограмм ашлама кертеп башкарылса да, аномаль һава шартларына бәйле көткән нәтиҗәгә ирешеп булмады. Быел районда бөртекле куль­туралар – 52830 гектарда, көнбагыш – 6550 гектарда, рапс – 8335 гектарда, шикәр чөгендере 2415 гектарда игел­де. Бөртеклеләрнең һәр гек­тарыннан уртача 12,4 цент­нер уңыш җыеп алынды. Узган ел белән чагыштырганда бу – 18 центнерга кимрәк. Иң юга­ры уңышны “Исламов” фер­мер хужалыгы алды – һәр гек­тардан уртача 16,1 центнер. “Туган як”, “Намус”, “Август- Мөслим” агрофирмаларында бу күрсәткеч 14,8-10,9 цент­нер, калган хужалыкларда 6-8 центнер тәшкил итте. Техник культураларның уртача гектар биреме 13,2 центнер булды, шикәр чөгендеренең һәр гек­тарыннан 176 центнер уңыш җыеп алынды.

– Техника парклары яңартылмадымы?

– Соңгы елларда күпчелек хуҗалыкларда техника пар­кы тулысынча яңартылды. Бу юнәлештә эш дәвам итә. 2021 елда районда техника базасын яңарту өчен 400 млн сумлык инвестиция кертелде.

– Ренат Әзһәрович, терлекчелектә эш барышы белән дә таныштырсагыз иде.

– Терлекчелеккә килгәндә, район хуҗалыкларында 3966 баш мөгезле эре терлек исәпләнә, шуларның 1590 башы – сыерлар. 2021нче елның 11 аенда 11663 тонна­дан артык сөт житештерел­де һәм сатылды. Үсеш 51 про­центны тәшкил итә. Район бу­енча көнлек сөт җитештерү – 40,6 тонна. Узган елның шул чоры белән чагыштыр­ганда 20,9 тоннага күбрәк. 6266 тонна ит җитештерелде (үсеш – 27 процент). Шуның 721 тоннасы – мөгезле эре терлек ите, 5537 тоннасы – кош ите. Терлекчелек про­дукциясен җитештерүне арттыруга “Август-Мөслим” хуҗалыгының яңа сөт ком­плексы зур өлеш кертте. 2400 савым сыерына исәпләнгән комплексның беренче чира­ты апрель аенда сафка басты. Бүгенге көндә 1000гә якын тана бозаулады, бер сыердан уртача 30 литрдан артык сөт савыла. Комплексның 1200 савым сыерына исәпләнгән икенче чираты төзелә. Аны тулыландыру өчен фермага Германиядән голштин-фриз токымлы 858 буаз тана кай­тарылды. Комплексны 2022 елның февраль аенда сафка бастыру планлаштырыла.

Быел районда 4150 тон­на печән, 7100 тонна сенаж, 15408 тонна силос, 2000 тон­на салам әзерләнде. Бу – бер шартлы терлеккә 9 центнер азык берәмлеге туры килә, дигән сүз. Кышлату өчен кимендә 30 центнер азык берәмлеге кирәк. Бәхеткә, 2020 елда азык мулдан әзерләнгән иде, шуңа бәйле проблемалар булмас, дип ышанасы килә.

– Районыбызның а в ы л х у җ а л ы г ы формированиеләре дәүләт ярдәменнән ничек файда­ланды?

– Авыл хуҗалыгына дәүләт тарафыннан ел саен зур ярдәм күрсәтелә. Быел район 425 млн сумлык ярдәм алды: сөт комплексы төзүгә – 178 млн сум, техниканы модернизацияләүгә – 63 млн, ашлык саткан өчен – 50 млн, минераль ашламалар сатып алган өчен – 31,5 млн. Шулай ук кооперативларны үстерүгә – 19,3 млн, әче туфраклар­ны известьләгән өчен – 19,2 млн, сатылган сөт өчен – 19 млн, бөртеклеләрне стимул­лаштыруга – 16 млн ярдәм ал­дык. Моннан тыш туфракның уңдырышлылыгын арт­тыру, кече формалар­ларга ярдәм, азык сатып алу һ.б. өчен дә хөкүмәт ярдәме тиде. Ярминкәләрдә катнашучыларның юл чыгым­нары да дәүләт тарафыннан субсидияләнә.

– Ренат Әзһәрович, кыш язгы кыр эшләренә әзерлек чоры...

– Әйе, районның а в ы л х у җ а л ы г ы формированиеләрендә 2022 ел унышы өчен минераль аш­лама кайтару бара. Бүген рай­онда, тәэсир итүче матдәдә исәпләгәндә, һәр гектарга 42,5 килограмм күләмендә ашлама тупланган. Бу күрсәткечне, елдагыча, 70 килограммнан да ким булма­ган күләмгә җиткерү бурычы куелды. 2022 ел өчен ГОСТ таләпләренә туры килер­лек орлык җитәрлек күләмдә складларга салынды. Маши­на-трактор паркларында ре­монт эше дәвам итә. Әлегә 178 трактор, 41 комбайн, 71 чәчкеч ремонтланган.

Мөнирә Арсланова.

Фото – “Мөслим-информ”архивыннан.