Һәр документта – тарих

Район архивына мөрәҗәгать итмәгән кеше юктыр. Лаеклы ялга чы­гар алдыннан документла­рындагы хәреф хатасы ар­касында белешмә алырга дип, архив ишеген шакучы­лар шактый. Район архивы Мөслим авыл советы бина­сында урнашкан. Быелдан архив эшчәнлеген район Башкарма комитетының секторы буларак дәвам итә. Секторны Роза Миргаләуова җитәкли.

– Һәркем үткәнен белергә тиеш. Җиде буынны белү, нәсел-нәсәбеңнең тамырла­рын барлау, шәҗәрәсен ясау – һәркемнең изге бурычы­дыр. Шәһәр архивларында буыннар чылбыры турын­да бик күп мәгълүмат та­барга була. Ә безгә, гадәттә, эшләгән урыннары, ул чор­да алган хезмәт хакы буенча мәгълүмат сорап киләләр, – ди Роза Миргаләуова.

Архивлар үткән белән бүгенгене бәйли. Бүгенге көндә район архивында 107 оешма-предприятиенең 25831 берәмлек эше, 57 фо­тодокумент саклана. 33 оеш­ма-предприятие биш ел саен документларын тапшыра. Ел башыннан әлеге исемлеккә тагын биш оешма өстәлгән.

– Безнең архив җирлектәге оешмаларның документла­рын саклау, комплектлаш­тыру, исәбен алу һәм кулла­ну функцияләрен башкара. Мөслим архивының мәйданы 98 квадрат метр тәшкил итә, шуның 87 квадрат метры – до­кументлар саклау урыны, – ди Роза Миргаләуова.

Бөтен фонд һәм архив берәмлекләре исемнәре ЕАИС программасына кертелә, ягъни Татарстан Республикасының бердәм архив мәгълүмат система­сында тупланып бара. Архив җитәкчесе Роза Миргаләуова тузган һәм стандарт булма­ган документларны оцифров­калау проекты белән бәйгедә дә катнаша. Грант откан оч­ракта, архивка 500 мең сум­лык сканер кайтачак. Әлеге җайланма белән фондтагы документларны, сканерлап, ЕАИС системасына кертеп бу­лачак.

– Мөслим районы халык депутатлары Советының 1960-1981 еллардагы даи­ми саклау документларын цифрлаштыру планлашты­рыла. 2021 елда архивка 698 мөрәҗәгать керде, шуның 122се – аерым гражданнар­дан. Мөрәҗәгатьләрнең 72се – күпфункцияле үзәк аша, өчесе ТР дәүләт хезмәтләре порталыннан керде. Безгә мөрәҗәгать итүчеләрнең барысының да гозерләре канәгатьләндерелде. Карт­лык буенча пенсия, ташла­малар алу өчен мөрәҗәгать итүчеләр (60нчы елларга кадәр туучылар) саны шак­тый күп.

Кайвакыт райондашла­рыбызга 10-20 ел эчендәге эшчәнлекләре турында доку­ментлар да кирәк була. Моның өчен архив документларын “күтәрергә” туры килә. Роза Миргаләуова хәбәр итүенчә, соңгы елларда электрон юл белән кергән мөрәҗәгатьләр саны арткан.

– Бердәм архив мәгълүмат системасының файдасы зур. Ул архивның фәнни- мәгълүмат аппаратына вир­туаль керү мөмкинлеген бирә. Документ исемнәрен әлеге системага кертү эше тәмамланды. Алдагы этап­та документларның үзләрен шушы системага кертәчәкбез. Бердәм архив мәгълүмат си­стемасы мөрәҗәгатьләрне тизрәк һәм нәтиҗәлерәк ка­рау мөмкинлеген бирә, – ди Роза Миргаләүова.

Интернет мәгълүмат алу­ны җиңеләйтте. Ләкин архив хезмәткәрләренә эш артты. Узган гасыр мәгълүматларын торгызу җиңел түгел.

Район архивы җирлегебездәге күренекле шәхесләрнең тормыш юлын, һөнәри эшчәнлеген чагыл­дыручы шәхси документлар­ны да кабул итә. “1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугы­шында катнашучыларның һәм тыл хезмәтчәннәренең документлар коллекциясе”н комплектлау буенча да эш бара. Бу документлар күргәзмәләргә дә куела, до­кладлар әзерләгәндә туган як тарихын өйрәнүчеләр эшендә дә кулланыла.

– Архивның шәхси чыгыш фондларын формалаштыру эше кызыклы һәм иҗади бу­луга карамастан, проблема­лар да бар. Иң зур проблема гражданнарның документ­лары белән аерылышыр­га теләмәве белән бәйле. Үз документлары белән рай­он тарихын тулыландыруын кайберәүләр аңларга теләми. Шәхси фонд документла­ры – бай, кабатланмас мате­риал, аны архивларны по­пулярлаштыру өчен кулла­ну мөһим. Кече ватаныбыз­да яшәүчеләр, бигрәк тә яшь буын, күренекле якташлары­быз, аларның казанышлары һәм район үсешенә керткән өлеше турында белергә тиеш! – ди Роза Миргаләуова.

Мәгълүматларны күз ка­расы кебек саклый архив хезмәткәрләре. Бу аңлашыла да! Һәр эштә, һәр папка-кон­вертта – кеше язмышлары.

Лилия Шәймиева.

Лилия Шәймиева фотосы.