Әдәби мизгел. Җылы оя (Яңа гаиләдә)

( Повесть.)

Чана табаны астында кар шыгырдый, дугада җиз кыңгырау чыңлый, җилдәй чапкан айгырның тояклары, бәхетле парларның йөрәкләре кебек, дөп-дөп итеп, туң юлда тупырдый. Мирзагалинең бер кулында дилбегә, икенчесе Ләйлекәйне кочкан. Толып якасыннан борыны гына күренеп торган Ләйлекәй, иңсәсендә Мирзагалинең җылысын тоя...Бу бәхетле рәхәтлектән чыкмыйча, бөтен гомер буе шушылай җил сызгыртып, очып барасы да барасы иде..

Ул кышкы көн, җиз кыңгырауның чыңлавы, Мирзагалинең җылы кочагы Ләйлекәйнең күңелендә мәңге сакланачак...

                                             * * *

Кайнанасы яшь киленне аяк астына мендәр салып каршылады. Ләйлекәй кызыл чәчәкле мендәрне алып какты.

Салкыннан кергәч, өйдәге җылылык, таба ашы исе чорнап алды. Шушы рәхәт җылы яшь киленнең каушавын басты, тынычландырды.

Шау-шусыз, тыныч кына исәнләштеләр, күрештеләр. Монда әлләни шаулар кеше дә юк иде: яшүсмер ике җанага* да әбисе итәгенә яшеренеп, кара күзләрен  елтыратып карап торган бәләкәч малай.

Күз төшереп алгач та, Ләйлекәй бу йортта тормыш аларныкыннан артык та, ким дә түгел икәнен күрде. Шундый ук бәләкәй генә өйнең дүрттән бер өлешен биләп торган мич, мич арасында муенчак белән бәйләп куйган бозау, түрдә сәке.

Гореф-гадәт буенча Ләйлекәй сандыгын ачып, һәрберсенә кечкенә булса да килен бүләген өләште. Иң беренче итеп кайнанасына чуклы шәлъяулык бирде, аннан соң кечкенә малай алдына чүгәләде:

–Нинди зур булып үскән икән Мөхәммәтнур! Мондый үскән егет чана шуарга да чыга торгандыр инде! Чана шуарга яратасыңмы?

Малайның зур кара күзләре ятсынып карый, таныш булмаган апаның соравына башын гына какты,”әйе” диюе иде.

–Менә, чана шуарга чыкканда муеныңа бәйләрсең!– Ләйлекәй очларына  төсле  җепләрдән сырлар ясап бәйләгән салават күпере төсле шарфны иңсәләренә салды.–Әле тагын бер бүләгем бар, мә!–дип балчыктан ясалган чыпчык сыбызгы сузды. Малай әбисенә карады.

–Ал улым, ал!

–Өреп кара әле, сыбызгы ул, –диде апа кеше

Сабый тагын әбисенә карады

–Сызгыртып кара әле!

Малай өреп сызгырткач, барысы да көлеп җибәрделәр, баланың да йөзе яктырды, кара карлыган кебек күзләре ялтырап китте.

Болардан башка  үги улына Ләйлекәй үзе җыеп киптергән урман чикләвеге белән конфет бирде.

Мирзагали белән җанагаларына ак бәрән йоныннан бәйләгән йомшак перчәткәлар белән читләре челтәрле чигүле кулъяулык бүләк итте. Чәчәкләре янып торган кулъяулыклар гади генә бүләкләргә ямьле, кыйммәтле төс бирде. Чәчәкле күлмәге өстеннән чигүле ак алъяпкыч бәйләгән, толымнарында тәңкәләр чыңлап торган көләч йөзле килен йорттагыларның һәммәсенә җитәрлек мәхәббәт һәм җан җылысы алып килде, бу өйгә моңа кадәр булмаган нур иңде.

Өч кенә тәрәзәле кечкенә өйгә дә башка төс керде: үсмер чагыннан башлап үзе җегерләгән, суккан, үзе чиккән, бәйләгән, күз нурларын, кичләрен, хыялларын багышлап әзерләгән бирнәсе белән өйне бизәде. Үзе дә яңа тормыш башлады. Раббым, хәерлегә булсын!..

                                                 ***

                        ЯШЬ  ИНӘЙ

Мирзагали  Мөхәммәтнурга  аңлатты:

–Улым, мин сиңа яшь инәй алып кайттым. Ул сине ярата. Ләйлебәдәргә әнкәй дип эндәш, җәме?!

Малай башын какты.Өч яше тулып, дүрт белән барган сабый әле нинди әниләр барлыгын белерлек түгел, үз әнисе дә хәтереннән чыга башлаган. Аның өчен әбисе генә бар...

Өйләренә якты йөзле, матур күлмәкле, чәчәкле алъяпкычлы чибәр Ләйлекәй килгәч, малайның күзе гел анда булды: ул кайда – малайның карашы шунда. Аны күзәткән  зур кара күзләр шундый да садә, гөнаһсыз иде, яшь хатын аның белән төчеләнеп түтелдәргә кыенсынды, зурларча сөйләште. Ләйлекәйгә үги улына ияләшергә кыен булмады: ул үзеннән соң туган сеңлесе белән биш энесен карап үстерде. Кайсының сәдәфе төшкән, ыштаны җыртылган, оекбашы тишелгән, чәче үскән, тырнагы җиткән – барысын кайгыртты, ямады, текте, такты, юындырды, кисте., ачуланып, зарланып түгел, сөеп, яратып! Әнкәсе бер-бер артлар бәбәйләр алып кайта торды, әле үзе дә кеп-кечкенә Ләйлекәй аларны карашты. Күп балалы гаиләдә балалар бер берсен карашып  үсәләр.

Беренче тапкыр Мөхәммәтнур үги әнисенең толымындагы көмеш тәңкәне  кечкенә  бармаклары белән тотып карагач, Ләйлекәй малайны кысып кочаклады, күзләренә яшь тыгылды, яңакларыннан, баш түбәсеннән, керпе кебек каты чәчләреннән үпте. Яңа йортында Ләйлекәйне ике олы мәхәббәт чорнады... Мирзагалигә тамчы да охшамаган кап-кара чәчле, кара күзле малайны Ләйлебәдәр бер күрүдә яратты. 

Килен булып төшүенә  ике-өч көн үтмәгәндер, иртән-иртүк колхоз бригадиры килеп керде.

–Исәннәрмесез, саулармысыз! Ни хәлләрдә җатасыз?! Ләйлебәдәр килен! Әйбәт йортка төштең, Мирзагали шәп җегет! Төшкән җиреңдә таш бул, диләрме әле?! Бәхетле булыгыз

–Рәхмәт!

–Мин бит сине бик олы эшкә чакырып  килдем әле, килен,–диде бригадир. Ул Акхуҗага килен булып төшкән кызларның барысын да килен дип саный. Чыны да шулай: я авылда бөтенесе дә я теге яктан, я бу яктан туган-тумача яки кода- кодагый.

–Нинди эшкә микән?

–Фермага сыер саварга.Сыер сауганың бармы? Сава беләсеңме?

Ләйлекәй челтерәп көлеп җибәрде.

–Аны гына булдырырбыз инде!  

                                                      * * *

Яңа төшкән килен авылда сынау үтә. Ләйлекәй беренче мәртәбә мәчет коесына суга барганда тәрәзәләргә капланып карап калучылар күренде...

Фермада сыер сава башлагач, якты йөзләр дә, чәнчердәй очлы күзләр дә очратты...Ләйлекәйне тикшерәләр.

–Мирзагалинең бу хатыны бик булганга ошай.

–Җыйнак .Сыер саварга да   ыспай  киенеп  йөри.

–Мескен теге хатыны, Наҗияне әйтәм,җыйнаксызрак та, томса да иде шул, югыйсә начар да түгелие.

–И,кемнәр белсен инде, аңа да карамай, әллә нинди юбалгылар менә дигән ир белән җәшәп яталар...Язмыш эше инде.

–Монысы чибәррәк  тә, ачыграк та!

–Юхалана, ярарга тырыша!-

–Китчәли, юкны сөйләмә! Кемгә ярарга тырышсын ул! Синең белән миңамы?!

–Җитәкчеләргә!

–Җитәрегез, кеше гайбәтен сатмагыз, гөнаһасы үзегезгә булыр!–диде өлкәнрәк хатын.

Бәхет кешене канатландыра бит! Әле алар Мирзагали белән сөю ләззәтен татый гына башладылар! Фермада эш Ләйлекәйгә авыр түгел, ул бит кияүгә чыкканчы үз авыллларында бозау карады. Бозауларын яратып матур исемнәр бирде: аксыллары – Сандугач, каралары – Карлыгач, маңгаенда аклысы – Йолдыз! Сыерларына да иркәләп кенә эндәшә! Шулай дәртләнеп  эшләп йөргәндә  савымчылар арасында кара эчле кеше барын белеп, күңеле кайтты, суынды... Беркөн сыерларын савып, сөтен кичтән юып куйган  бидонга салыйм дисә, төбендә пычрак – балчык күрде. Ярый күреп калды! Ничаклы сөте әрәм була иде! Кем эше булыр? Ни өчен? Ни үче бар? Шушы яшенә җитеп мондый яманлык белән очрашмаган яшь хатын югалып калды:кемдер аны күрә алмый, дошман итә! Ләйлекәй шул минутта ул кеше белән сөйләшергә, аңлашырга, төзәтергә теләде! Болай ничек яшәмәк кирәк?! Ләйлекәй бер кемгә дә дошман түгел! Берәүгә дә начарлык теләми! Йөзе моңсуланды...Йөрәге әрнеп, елыйсы килде.Нишләргә? Хатыннарга әйтергәме, юкмы? Оялды. Белмәсеннәр. Кайткач иренә  сөйләр.

Ире эшнең нәрсәдә икәненә төшенде: әллә нинди юллар белән Мирзагалине үзенә каратырга тырышып йөргән Сәхия  көнчелектән эшләгән, үч алган! Мирзагали моны хатынына әйтмәде, билгеле.

–Хатыннарга әйтмичә дөрес эшләгәнсең! Син әһәмият  итмәгәнен күреп, ул кеше туктар. Туктамый икән, ул чакта карарбыз.

Кайбер телчән авыл хатыннары кебек Ләйлебәдәр дә тавыш куптарыр, сүз таралыр дип уйлаган Сәхия аптырады: Ләйлекәй берни булмагандай тыныч кына, ачык, якты йөз белән  йөрде.                

***         

Уңган киленнең үги улына  мөнәсәбәте белән бигрәк тә нык кызыксыналар.

Ләйлекәй баланы бар булмышы белән яратты. Үзенең дә исе китә –ниндәй  сөйкемле  сөяктер?! Каян килгән бу чаклы мәхәббәт?! Кызганумы? Бала сөяр яшькә кергәнме? Ана буласы килгәнме? Барысы да бергәдер, шуның өстенә Ләйлекәйгә Ходай Тәгалә шәфкатьле йомшак күңел биргән.

Роза Хәбибуллина, язучы.

Мөслим.