Авылларда бүген кызлар җыры, гармун моңы чыңлый өйләрдә. Фоторепортаж

Масштаблы чарага ку­нак булып Бөтендөнья та­тар эшкуарларына ярдәм итү ассоциациясе башкар­ма директоры Фәрит Ураза­ев, якташыбыз – шагыйрь, драматург Ләбиб Лерон килгән иде. Район мәдәният йортында узган чара юга­ры дәрәҗәдә оештырылган иде.

– Мондый матур чарада бе­ренче мәртәбә катнашуым. Мөслимлеләр “Каз өмәсе”нә ныклап әзерләнгән. Чарада без татар халкының гореф- гадәтләрен, милли йолаларын күрдек. Халкыбызның борын­гы йоласыннан күренгәнчә, татар халкы хезмәттә, үзара ярдәмләшеп яшәүдә тормыш яме таба. Каз өмәсе күмәк эш кенә түгел, күңел ачу ча­расы да, үсеп килүче буын­ны эшкә өйрәтү дә булып тора. Каз өмәсен ел саен зур­лап үткәрергә кирәк, дигән фикергә килдем. Әлеге чара ел саен Мөслимдә узса, тагын да отышлырак булачак! – диде Фәрит Уразаев.

Казан кунагы Мөслимнең һәр башлангычта олпат адымнар ясап, республика күләмендә үрнәк район була­рак телгә алынуын билгеләп үтте.

Район мәдәният йорты фойесында кул эшләреннән бик матур күргәзмә дә оеш­тырылган иде. Чиккән мендәрләр белән бизәлгән авыл өе күренеше, каз бәбкәләрен саклап утыру­чы әби композициясе, каз мамыгы, йоны, каурыйла­рыннан ясалган кул эшләре – һәрберсе күз явын алыр­лык иде. Яшь кызлар һәм урта яшьләрдәге ханымнар, гармун моңына кушылып, җырлый-җырлый каз йолкы­дылар. Аннан каз түшкәләрен көянтәләргә асып, су буена чайкарга алып төштеләр. Каз түшкәләрен суын саркытырга дип элгәч, өмәдә катнашучы­лар, каз маена манчый-ман­чый тәбикмәк белән тәмләп чәй эчте.

– Мөслим минем өчен – бик якын, бик кадерле, бик газиз! Мөслимлеләр бер эштә дә сынатмыйлар. Бөтенроссия авыл Сабантуен үткәрү генә дә ни тора! Каз өмәсе дә шун­дый дәрәҗәдә оештырыл­ган. Гаҗәеп матур эшләнгән күргәзмә, мул табыннар – бәйрәм күрке! Тагын шуны­сы гаҗәп – өмәдә катнашу­чылар чын-чынлап каз йол­кыды! Тамаша өчен, гадәттә, муляж кулланалар бит. Өмәдә катнашкан апаларның, кызларның каз мамыгын йол­кулары, мамыкның ак күбек булып очуы үзе бер матурлык тудырды, – ди Ләбиб Лерон.

Район мәдәният йорты үзешчәннәре бәйрәмдә кат­нашучыларга җырларын да бүләк итте. Район үзәгендәге “Кояшкай”, “Миләшкәй”, “Ләйсән”, “Күбәләк” бала­лар бакчаларына йөрүче нәниләр, Мөслим лицее, Г.Тукай исемендәге Мөслим урта мәктәбе, Түбән Табын интернат-мәктәбе укучыла­ры кунакларга шигырьләрен бүләк итте, каз өмәсенең нечкәлекләрен сөйләде.

– Балалар бу чараны көтеп алдылар. Авылда әби- бабасы булганнарның каз өмәсендә катнашканнары, каз тәпиләрен чистарткан­нары бар. Без кечкенә чак­та әбиемнең каз каурыйла­рын ишек төбеннән су буена кадәр чәчеп барганы истә кал­ган. Шулай иткәндә киләсе елда да казлар күп һәм симез була, дигән ышаныч яшәгән. Йоланы беркем дә бозар­га батырчылык итмәгән, – дип сөйләде “Кояшкай” ба­лалар бакчасының музыка җитәкчесе Алсу Сәгъдиева.

Авыл җирлекләре “Каз өмәсе”нә җирлек уңганнары әзерләгән тәм-томнар алып килгән иде. Мәдәният йортының иркен залында ярминкә бара, диярсең! Рус Шуган авыл җирлеге табы­нында татарның өчпочмагы да, бәйрәм символы – ыс­лап тутырылган каз да бар иде, тозланган гөмбә, төрле эчлек салынган коймаклар, пәрәмәч-пироглар да мулдан иде.

– Безнең җирлектә күпчелек руслар яшәсә дә, та­тар халкының традицияләрен дә беләбез һәм хөрмәт итәбез. Татар бәйрәмнәре безгә ят түгел! Үзара дус-тату яшәү – бик рәхәт! – ди Рус Шуган авыл җирлеге башлыгы Аль­бина Басорина.

Баланлы, Вәрәшбаш авыл җирлекләре кош итеннән милли ризыклар тәкъдим итте. Баланлыларның каз ите, муен-тәпиләрдән пешерелгән бәлеше, каз бавырыннан әзерләнгән коймаклары белән чират торып сыйлан­дылар! Вәрәшбашлыларның бәлешләре, үлән чәйләре, кой­калары да телне йотмалы иде!

Уеннар белән үрелеп барган бәйрәмдә төрле н о м и н а ц и я л ә р д ә бүләкләнүчеләр дә бул­ды. Бөтендөнья татар кон­грессы быел беренче тап­кыр Бөтенроссия “Каз өмәсе” фестивален оештырды. Фестивальнең җиңүчеләре район мәдәният йортын­да үткән чарада Бөтендөнья татар эшкуарларына ярдәм итү ассоциациясе башкар­ма директоры Фәрит Ураза­ев кулыннан Бөтендөнья та­тар конгрессының дипломна­рын алды. Фестивальдә “Яңа технологияләр нигезендә эшкәртелгән каз-үрдәк про­дукциясе” номинациясендә беренче урынны кошчы фер­мер Ирек Хәмәдишин алды. “Каз-үрдәктән пешерелгән татар халык ашлары” номинациясендә Илназ һәм Ралина Бәшировларның гаилә фермасы – беренче урынга, Мөслим политехни­ка техникумы өченче урынга лаек булды. “Каз-үрдәк мамы­гыннан ястык-мендәрләр ту­тыру һәм матур чигеш белән тәэмин итү” номинациясендә Түбән Табыннан Саһира Абдуллинаның чигүле мендәрләре икенче урын­ны алды. Район күләмендә үткәрелгән “Каз өмәсе” бәйгесендә авыл җирлекләре, мәгариф идарәсе, мәдәният бүлеге составындагы оеш­малар активлык күрсәтте. “Иң әзерлекле авыл җирлеге күргәзмәсе” номинациясендә Иске Карамалы авыл җирлеге беренче урынны алды. Алар­га Бөтендөнья татар кон­грессыннан махсус бүләк – мультиварка тапшырыл­ды. Баланлы, Вәрәшбаш, Рус Шуган, Олы Чакмак, Баек, Әмәкәй, Метрәй, Мәлләтамак авыл җирлекләренә, рай­он мәгариф идарәсенә рай­он Башкарма комитеты җитәкчесенең дипломна­ры һәм истәлекле бүләкләре тапшырылды. Мөслим урта мәктәбе, лицей, Түбән Табын төп мәктәбе һәм Түбән Табын интернат-мәктәбе күргәзмәгә каз мамыгыннан бик матур эшләнмәләр алып килгән иде. Лицей каз өмәсеннән музы­каль күренеш тәкъдим итте. Әлеге күренеш татар мохи­тен, әби-бабаларыбыз тор­мышын күрсәтте. Мөслим урта мәктәбе каз бизәү бу­енча җиңүче булды. Бала­лар бакчалары күрсәткән ма­стер-класслар да һәркемнең күңеленә хуш килгәндер.

– Район мәдәният бүлеге һәм Бөтендөнья татар хатын- кызларының “Ак калфак” иҗтимагый оешмасының җирле бүлеге оештырган әлеге чарадан шулкадәр ма­тур тәэсирләр алдым! Чара­да буыннар бәйләнеше ачык чагылыш тапкан. Балаларны, урта буынны һәм өлкәннәрне берләштерүче, бербөтен итүче мондый күркәм йолаларыбыз дәвамлы булсын иде! – диде Фәрит Уразаев.

– Бүгенге чара бик ма­тур кичерешләр, бик озакка җитәчәк көч һәм дәрт бирде. Балаларыбызның һәр чыгы­шы күңелгә якын, җырлары күңелнең нечкә кылларын тибрәтерлек булды. Оешты­ручыларга бик зур рәхмәт! – диде Иске Вәрәш авылыннан Резеда Моратова.

Лилия Шәймиева.

Айзилә Мөхәмәтҗанова фотолары.