Малларга нәрсә кадыйлар?

29 гыйнвар көнне Тат.Шу­ран авылында, йортларда йөреп, сарык, кәҗә, сыер­ларга тире чиренә каршы укол кададылар.

Нәтиҗәдә кайбер кешеләрнең, шул исәптән минем сарыклар да аксады, йөри алмас дәрәҗәгә җитте. Бер олы сарыгым бәрән сал­ды (выкидыш), ул сарыгым хәзер көчкә йөри, ике айдан бәрәнләргә тиеш иде. Суяр идең, укол кадаган малның итен ашарга ярамый. Узган ел, бер хуҗалыкта кош гриппы чыкты дип, кошларны тереләй яндырдылар. Чир чыкмасын дип, сәламәт малларга укол кадап, чирләтеп үтергәч, ни дип әйтим?! Прививка тире астына ясалырга тиеш булса да, ул, 5-6 сантиметрлы энә белән, сөяккә тиярлек итеп, бик нык эчкә кадалды. Вете­ринарларга план, укол, акча гына булсын!

Күпләр малларын бетерделәр, олы яшьтәге кешеләр терлек азыгы әзерли алмый. Чөнки чыгымы бик күп! Миңа да 79 яшь, мин дә малны бетерә алам. Әмма һаман да терлекләр асрар­га тырышам әле. Организм­да фосфор, кальций һ.б. төрле файдалы элементлар булмау сәбәпле хайваннарда йон кое­лу, тимрәү, лишай, башка тире чирләре барлыкка килә. Каль­ций, фосфор һ.б. элементлар борчак саламында, ярмалар­да һәм печәндә була. Хәзер са­ламны урып-җыю вакытында, туратып, “җилгә” очыралар, җиргә органик ашлама итеп кулланалар. Элекке шикелле, эскерткә салып, малга аша­ту юк. Авылларга якын басу­ларга борчак һәм башка куль­туралар чәчеп, суктырып, са­ламын пресслап, халыкка та­ратсалар, отышлы булмас иде микән? Район башлыгының бер сүзе җитә моңа!

Зариф Гарифуллин.

Тат.Шуран.

Газета укучыбызның вете­ринария мәсьәләләренә кагы­лышлы сорауларына Мөслим ветеринария лаборатория­се мөдире Айрат Фазлыев җавап бирә:

– Авыл хуҗалыгында терлекләргә диагностик һәм профилактик чаралар план нигезендә елга ике тапкыр үткәрелә. Хактан да, район­да чирләү мөмкинлеге булган терлекләргә аеруча куркыныч авыруларга каршы планлы вакциналаштыру үткәрелде. Малның яшенә бәйсез рәвештә вакцина препаратны кулла­ну кагыйдәләре нигезендә мускулларга кертелде, һәр терлек өчен бер тапкыр кул­ланулучы энә файдаланыл­ды. Хуҗаларның һәрберсенә вакцинаның зыянлы булма­вы турында аңлатылды, сөтне чикләүләрсез файдаланырга була, диелде. Вакциналашты­ру бушлай эшләнде. Вакцина­лаштырудан соң район вете­ринария берләшмәсенә мал хуҗаларыннан терлекләренең өзлегүе яисә үлүе турында хәбәрләр кермәде. Вакцина­дан соң диагнозны раслау өчен малны яру бары тик ин­струкция һәм йогышлы авыру­лар төрләре буенча ветерина­рия-санитария кагыйдәләре нигезендә генә башкарыла.

Авыл хуҗалыгы терлекләре өчен аеруча кур­кыныч авыруларны булдыр­мау максатында сәламәт терлекләрне вакциналаш­тыру инструкция нигезендә башкарыла. Вакцинадан соң мал бераз хәлсезләнеп алыр­га, кыска вакытка тән тем­пературасы күтәрелергә, ашау-эчүдән баш тартырга мөмкин. Бу конкрет вакци­нага иммунитет формалашу белән бәйле. Инструкциягә карап, вакцина тире асты­на яисә мускулга кертелергә мөмкин.

2020 елда Дусай авылын­да кошларда кош гриппы рас­ланганнан соң Россия Федера­циясе Авыл хуҗалыгы минис­трлыгы боерыгы нигезендә кошлар юк ителде.

Мал хуҗалары ветеринарларның таләбе бу­енча терлекләрен каратырга, терлекләрнең кинәт үлүе яисә күпләп авыруы, үз-үзләрен гадәттәгедән үзгә тотулары турында белгечләргә хәбәр итәргә бурычлы. Бу хакта Рос­сия Федерациясенең 1993нче елның 14 маендагы 4979 сан­лы “Ветеринария турында” за­конында әйтелгән.

Шунысын да әйтергә кирәк, хайваннар да (аеру­ча дуңгызлар, мөгезле эре терлек, песиләр һәм этләр, дөяләр, керпеләр, кошлар һ.б.) коронавирус белән чирләргә мөмкин.

Мөнирә Арсланова.