Мәхәббәтле гомер

– Безнең чор кешеләре кечкенәдән эшләп үсте. Озын арбалар белән ур­маннан утын ташыдык, галәмәт зур бүрәнәләрне арбага үзебез чыгарып сала идек. Колхоз эшенә 14 яшьтә чы­гып киткән кешеләр без. Авыр күтәрдек, авыр яшәдек, аяклар да шуңа авырта­дыр инде, – ди Мизхәт абый.

Кечкенәдән бергә уйнап үскән Нәҗибәне тормыш юлдашы итеп сай­лый егет. Шулай итеп дуслык мәхәббәткә бөреләнә.

– Без ике өй аркылы гына яшәдек. Мизхәтнең чаялыгы, сөйкемле һәм әдәпле булуы күп кызларны гашыйк итә иде. Аның мине тиң яр итеп сайлая­чагын йөрәгем белән сизә идем. Мизхәт һәрвакыт күз алдымда булды. Ул кол­хозга озын арба белән утын ташыганда, мине 15 яшемдә Горькийга торф чыга­рырга җибәрделәр. Ике ел эшләп кайт­кач, фермада – дуңгызлар, аннан сыер­лар карадым. Колхоз эше күмәк бит инде ул. Нәҗип белән гел очрашып тордык , – дип елмая тормыш иптәше Нәҗибә апа.

Бер ел очрашып йөргәннән соң, Мизхәтне хәрби хезмәткә алалар. Егет Свердловск өлкәсендә өч ел танкист бу­лып хезмәт итә.

– Хәзерге яшьләр хат язу, открытка җибәрүнең нәрсә икәнен онытып бара­лар. Нәҗибәгә көнаралаш хат язып сала идем. Ул да җавапны озак көттерми иде. Солдат өчен туган яктан килгән хат­лардан да кадерлерәк нәрсә юк. Хәрби хезмәт вакытында кайту белән авылның иң чибәр һәм акыллы кызы – Нәҗибәмә өйләнәм, дигән уй белән өч ел вакытның узганы сизелмәде дә. Ул – мине, мин аны сагынып көтеп алдык. Бер ай дигәндә матур итеп туй үткәрдек, – дип искә ала Мизхәт абый.

Яшь гаиләнең уңганлыгына күпләр сокланып һәм көнләшеп тә карый. Мизхәт абый белән Нәҗибә апа биш ба­лага гомер бүләк итә. Бүген аларның һәммәсенең үз гаиләсе, яулаган уңышлары, ирешкән биеклекләре бар.

– Әткәй белән әнкәйнең бергә бу­ласылары аларга мулла исем кушкан­да ук билгеле булгандыр. Охшаш исем- фамилия белән гаилә корган кешеләр, һичшиксез, бәхетле була. Аларның тор­мышы безгә кечкенәдән үрнәк булды. Әнкәй – ипле, сабыр, әткәй – җор телле һәм тик утыра белми торган бик актив кеше. Бәләкәй чагыннан ук әткәй авыл­дашларын моңлы тавышы белән соклан­дырган. Оста җырчы һәм биюче булудан тыш, туйлар, бәйрәм-мәҗлесләр алып барган, телгә бик оста булган. Чордаш­лары белән кызык булмаган микән, әти һәрвакыт үзеннән өлкәнрәкләр белән аралашкан. Үзеннән зуррак малайлар аңа хөрмәт белән караган, – дип сөйли кызы Резида Бухарметова.

Нәҗибә апа каенаталы-каенаналы йортка килен булып төшә. Кечкенәдән эшләп үскән тырыш кызны яңа гаиләдә яратып кабул итәләр. Шулай булмаса, 32 ел каенана-каената белән дус һәм тату итеп яши алыр идеме?! Дус-тату яшәүнең сере – бер-береңә юл куеп яшәүдә, дигән фикердә алар.

– Тормыш иптәшеңә ачу килгәндә дә, эндәшмәскә кирәк. Безнең әнкәй 92 яшенә кадәр яшәде. Нәҗибәм аны үз әнисе кебек тәрбияләп, хөрмәт күрсәтеп, соңгы юлга озатты. Бик әйбәт яшәдек. Ике өй аркылы гына яшәсә дә, Нәҗибә кайтып китеп йөрмәде. Ми­нем шөгыльләремә беркайчан каршы килмәде. Сабантуйларда гер, штанга күтәргәнне күзен дә алмый карап тора иде. Мәҗлес алып баручы һәрвакыт халык алдында. Гаиләбездә көнләшү дигән нәрсә булмады, – ди Мизхәт абый.

Мизхәт абый, үсмер чоры һәм яшь­лек еллары авыр эштә узса да, ул ва­кытны “яшьлегемнең иң кадерле ел­лары” дип искә алырга ярата. Колхоз­да һөнәр алмыйча гына эшләүне ярат­мыйча, Мизхәт, Актанышка барып, шо­ферлар курсына языла. Укудан көн саен кайтып йөрергә дә иренми! Дүртенче класстан соң туган авылыннан 15 ча­крым ераклыкта булган Пучы мәктәбенә җәяү йөреп укыган егеткә уку авыр бул­мый. Кулында шофер таныклыгы бул­ган егеткә авылның янгын сүндерү ма­шинасын тапшыралар. Соңыннан “Уро­жай” колхозының ферма мөдире итеп билгелиләр. Мизхәт абый озак еллар шофер да булып эшли, лаеклы ялга чык­канчы атлар фермасында чабышкылар һәм юртаклар тәрбияли.

– Бүген бабакаебызның 14 оны­гы һәм 16 оныкчыгы бар. Һәркемнең аның яраткан оныгы буласы килә! Без – күп, ә бабай берәү генә. Бабай безне, чиратлаштырып, янгын сүндерү ма­шинасында йөртә иде. Көтүгә чыккан вакытлар да истә калган. Бабакайның атта йөртүен көтеп, талашып бетә идек хәтта. Бабайның “басуда утлы шарлар күргәнем булды” дип сөйләгәне булды. Ләкин без күпме генә көтсәк тә, мон­дый “җен шарлары”н күрергә насыйп булмады. Бабай – бик бала җанлыклы кеше, шул ук вакытта усаллыгы да бар. Ул май ягып ашаткан печеньеларның тәме бүген дә авызда саклана, – ди оны­гы Эльвина.

Мизхәт Нәҗиповка 85 яшь тула димәссең, егетләргә хас җитезлеген, сөйкемлелеген югалтмаган ул. Хо­дай сәламәтлекне кызганмасын! Бик күпләргә төпле киңәшләрен бирүче, нәселле атлар тәрбияләүнең бөтен серләрен белүче Мизхәт абый авылның аяклы тарихы булып гомер кичерә. Гомерегезнең һәр көне сезгә өр-яңа шат­лыклар алып килсен!

Фото - Мизхәт Нәҗиповның шәхси архивыннан