Җор телле Зәкәрия

Язмыш сынауларын елмаеп үтәр өчен Ходай аңа көч кенә түгел, сабырлык һәм түземлек тә биргән.

Җиде яшендә күмәк уен вакытында иптәш малае, чүрәкәйгә сугам дип, агач лап­та белән Зәкәриянең битенә суга.

– Ялгыш сугылса да, лап­та бик авыр төште. Яңак сөяге ярылган иде. Шеш көннән-көн зурайды, каз йомыркасы кадәр булып үсте. Әнигә “өй почмагы­на бәрелдем” дип ялганладым. Әнкәй күрәзәчеләргә дә барды, мин “бәрелгән” өй почмагын өшкереп йөргәне дә истә кал­ган. Безнең авыл медпункты Минзәлә зона хастаханәсенә карый иде. Әнкәем: “Балам ха­рап була бит!” – дип, колхоздан ат сорап алды. Колхоз рәисе: “Атка үзегез утыра күрмәгез! Баланы гына утыртып, үзегез ат янәшәсеннән атлап бары­гыз! Атлар ач, бик арык!” – дип, әнкәйгә кат-кат әйткән, – ди Зәкәрия абый.

Сугыштан соңгы еллар шул...

Хәлсез атта Минзәлә хастаханәсенә килеп җиткәнче Зәкәриянең битендәге шеш тагын да зурая. “Минзәләдә генә уңай чишелеш табылма­ячак”, – дип, табиблар Казан шәһәренә юллама бирәләр. (Их, шул юлламаны бирмәгән бул­саларчы!..) Әнисе улын, узгын­чы ике бабайга ияртеп, Казан­га озата. Башкаланың Бутле­ров исемендәге икенче санлы хастаханәсенә алып киләләр егетне. Операциягә керергә җаны-тәне белән карыша Зәкәрия. Баланы, наркоз белән йоклатып, операциягә алып кереп китәләр. Биредә ул прак­тика үтүче табиб кыз кулы­на эләгә. Кызның диссертация яклыйсы бар! Зәкәриягә “осте­осаркома” диагнозы куеп, кыз егетнең яңагын кисеп ала!

Җиде яшьлек малай яңак сөяге белән киләчәктә күпме интегәсен белми шул. Гомере буе ризыкны рәхәтләнеп чәйнәп ашый да алмаган Зәкәрия абый. “Теш протезы кую да шактый мәшәкатьле, авыртулы”, – ди ул. Бер як яңак сөяге булмагач, ул тешне кайда утыртасың?!

Үсеп, буй җиткәч, Зәкәрия үзенә операция ясалган хастаханәгә килә. Биредә бер табиб аңа: “Егет, синдә осте­осаркома булмаган. Бу чир булса, син әллә кайчан теге дөньяда булыр идең. Остео – “яңак” дигән сүз, ә саркома – яман шешнең тиз үсә торган төре. Харап иткәннәр сине, ба­лакай!” – ди.

Яман шеш булмаганы соң ачыклана шул. Зәкәриянең битендәге шешне, тишеп, су­ыртып аласы гына булган да бит! Тик вакыт үткән, яңак киселгән шул инде! Кабырга сөяген алып, яңакны яңадан “ясарга” була, дигән сүзләр дә ишетә Зәкәрия абый. Тик табигатькә каршы барасы кил­ми.

– Кешенең язмышы туган­чы ук маңгаена языла, диләр. Гомерем буе тормышны яра­тып яшәдем. Күңелемә яткан һөнәрне үзләштердем. Маллар­ны миннән дә ныграк аңлаучы юктыр кебек тоела иде кайчак. Маллар, кешеләрдән үзгә бу­ларак, ялганлый белмиләр. Дүрт аяклы хайваннардан хөсетлек көтмисең. Тугрылык­ка да кешеләргә хайваннардан өйрәнергә иде, – ди Зәкәрия абый.

Мәктәпне тәмамлагач, Зәкәрия абый бер ел Алабуга шәһәренең ветеринар-фель­дшерлар әзерләүче мәктәбендә белем ала. Аннан укуын Буа ветеринария техникумында дәвам итә.

– Минем артист буласым килгән иде! Үземне гел сәхнәдә дип күз алдына китерә идем. Документларны Алабуга куль­тура-агарту училищесына тап­шырып, югары баллар белән укырга керү бәхетенә ирештем, бер ел режиссура бүлегендә укыдым да әле мин! Әткәй кебек якын булган абыкаем: “Кыек авызың белән, кеше көлдереп, сәхнәдә йөрмәссең бит инде!” – диде дә, артист булу теләге юып алгандай юкка чыкты, – дип, яшьлеген искә төшерде Зәкәрия абый.

Зәкәрия абый тормыш иптәше Марсидә белән дүрт бала үстергән. Икесе дә гомер буе фермада хезмәт куйганнар. Булганына шөкер итеп, булды­ра алганча мал-туар, кош-корт асрап дөнья көткән алар.

– Мин бу авылга 1968 елда Метрәй авылыннан килен бу­лып төштем. 48 ел каенана белән яшәдем. Бик зирәк кар­чык иде. Без көне-төне ферма­да хезмәт куйдык. Балаларны әнкәй карап үстерде. Мин аңа гомер буе рәхмәтлемен. Тор­мыш иптәшем белән аңлашып, бер-беребезгә юл куеп, бер- беребезне хөрмәтләп яшибез. Ихатабызда тана бозаулар, ике сыерыбыз, атыбыз, куян­нарыбыз бар. Җиде-сигез баш умарта тотабыз, кош-корттан өзелгәнебез юк. Алга таба да шулай – сәламәтлектә, пар­лашып яшәргә язсын! – ди Марсидә апа.

Аларның йортында кенәри кошлары, 10 яшьлек ташбака да яши. Аквариумда экзотик балыкларга кадәр бар. Зәкәрия абыйның ял бүлмәсендә исә затлы шешәләр тезелгән. “Бүләккә килгән шешәләрнең һәммәсенең үз тарихы бар”, – ди героебыз.

Укуын тәмамлап, “Уро­жай” колхозында – ветери­нар-техник, район ветери­нария оешмасында ветери­нар-фельдшер булып хезмәт куйган Зәкәрия Рәхимовны мөслимлеләр ярдәмчел кеше буларак белә. Тәүлекнең кай­сы вакыты булмасын, ярдәм сорап килүчеләрне кире бор­маган ул. Кулыннан килгәннең барысын да эшләгән Зәкәрия абый бик күп малкайларның гомерен саклап калган. Тугы­зынчы дистәсен вакласа да, бүген дә ул бик теләп халыкка ярдәм кулы суза. Күңел яткан эш картаюны белми, диләр бит!

Лилия Шәймиева.