Хикәя. Ләлилә

(Дәвамы. Башы 8, 15, 22 сентябрь

саннарында).

– Ни булды, апаем? – диде Зина апа, баланың күз яшьләренә чыланган йөзен күреп.

Барысы да Рәмиләне юатырга то­тындылар: “Юләрләр күп инде дөньяда, игътибар итмә!” – диделәр. Һәрберсе үзе белән булган вакыйганы сөйләде. Күрше палатада кыз байтак вакыт утырды. Кинәт аның күңелен сызып, әнисенә тәрәзәдән кул болгарга онытка­ны исенә төште! Атылып бүлмәдән чы­гып, тәрәзәгә капланды! Ә әнкәсе...Шул ук урында, тәрәзәгә карап басып тора. Рәмиләнең тамак төбенә ачы төер ты­гылды, күзләрен кайнар яшь пәрдәсе ка­плады. Байтак вакыт үтсә дә, әнисе аны көткән, кайтып китмәгән! Кыз әнкәсенә кул изәде. Ана кире хастаханәгә керде.

– Ни булды, кызым?

– Әни, Таня янына көн дә егетләр җыела, миннән көләләр! Минем мон­да каласым килми! – дип еларга тотын­ды Рәмилә.

– Чыгып китәрләр алар, кы­зым! Сиңа терелеп бетәргә кирәк бит. Түз инде. Мине апайларың көтә, елап беткәннәрдер, кайтырга кирәк. Иртәгә килеп җитәрмен, яме, кызым. Расиханың күзләре яшьләнгән иде. Рәмилә аны бер кулы белән кочып алды:

– Әни, елама, ярар, түзәрмен, яме! Син елама гына!

Расиха табиблар белән сөйләшкәч, кызны аерым палатага күчерделәр. Бу палатада ул бер төн ялгыз кунды.

Бәйләм сумка

Күрше палатага кулы сынган бер кызны салдылар. Әниләре Рәмиләгә ка­бак төшләре, канны куертыр өчен шоко­ладлар, банка белән компотлар, әстерхан чикләвеге алып килә. Өйдә пешкән ри­зыктан өзмиләр. Сабый үзе кебек бала­ларга тартыла. Рәмилә дә ялгыз пала­тадагы кыз белән дуслашты. Аны үзенә алып килгән күчтәнәчләр белән сый­лый. Ул кыз янына әнисе бик сирәк килә. Килгәндә кибет ризыклары: коржик, кекс алып килә. Алар күпбалалы, авыр гаиләдән. Света белән вакыт тизрәк уза, өен, гаиләсен, бигрәк тә әбекәйне өзелеп сагынуын Рәмилә онытып тора. Ул Света белән генә түгел, палатада ятучы башка­лар белән дә аралаша. Коридорның теге башында урнашкан 21нче палатада яту­чы Римма исемле кыз янына да кереп йөри. Света да аңа ияреп әлеге палата­га керә башлады. Тора-бара аны, кызга­нып, үз яннарына алдылар, ә Рәмиләне авыр җәрәхәтләр белән ятучылар янына күчерделәр. Авыруларга еш кына ярдәм күрсәтергә туры килә кызга, сораган әйберләрен алып бирә, илтеп куя. Па­латадашлары төксерәк булып чыкты­лар, сөйләшергә яратмыйлар. Рәмилә вакытны күбрәк 21нче палатада узды­ра башлады.

Палатада 4 кеше: ике Римма (берсе – минем дус кыз, икенчесе – олы апа), Римманың әнисе һәм Света. Римма апа бик матур итеп, ыргаклы энә белән сумка бәйли. Рәмилә, сокланып, аның бәйләгәнен күзәтә: “Эх, менә шулай бәйли белсәң иде ул! Әбиемә, әнкәемә шушындый матур сумкалар бәйләп би­рер идем!” – дип, татлы уйларга бата.

Беркөнне Света, сумкасын сузып: “Менә миңа Римма апа нинди сумка бүләк итте!” – дип, бәйләм сумка белән мактанды. Рәмилә, дусты өчен шатла­нып: “Куанып тот, матур булган!” – диде.

Кич белән, җыелышып, кызыл поч­макка чыгып утырдылар. Монда зур- зур гөлләр чәчәк атып утыра. Гөлләр авыруларның күңеленә бераз ямь өсти. Кызыл почмакта урнашкан диваннар­да кемнәрдер китап укый, кемнәрдер бәйләм бәйли. 21нче палатаның кита­плары бик күп. Ә Рәмиләгә китап булса, берни кирәкми, шул серле дөньяга кереп чума. Аларның өендә дә китаплар бик күп! Римма белән Света палатага кереп- чыгып йөрделәр. Алар Рәмиләне үзләре белән чакырдылар. Ләкин кызның укый башлаган китабыннан аерыласы килмәде.

Бермәлне палатаның ачык ишегеннән чәрелдәп кычкырган тавыш ишетелде: “Мою сумку украли! Мою сум­ку украли!” Бу Светаның тавышы иде.

Барысы да бүлмәгә йөгереп керделәр. Светаның сумкасы югалган булып чык­ты. Барысы да аптырашта калдылар. Апаларның берсе Рәмиләгә мөрәҗәгать итеп:

–.Син күрмәдеңме соң, Рәмилә? – диде.

Кыз сумканы соңгы тапкыр кайда күргәнен искә төшерергә тырышып:

– Менә шушы тумбочка тоткасында эленеп тора иде ул... – диде.

Сумка табылмады. Рәмилә әкрен генә бер читкә барып утырды. Шулва­кыт бөтен күзәнәкләре белән монда ятучыларның үзеннән шикләнгәннәрен тойды. Чөнки чит кешеләрдән бары ул гына бу палатага кереп йөри. Бәйләм сумкага соклануын белдерүче ул! Рәмиләгә палатадан чыгып китү дә чи­тен тоелды, бөтен тәне белән куыры­лып утыра бирде. “Эх, тизрәк табылсын иде сумка! Башка беркайчан да бу па­латага аяк басмас идем!” – дип уйлады ул. Тамак төбенә төер тыгылды, елый­сы килде...

Кинәт җыештыручы апа килеп керде. Ул апаның улы, фаҗигагә оч­рап, авыр тән җәрәхәтләре белән ята икән. Улы янында булыр өчен Кәримә апа хастаханәгә җыештыручы булып урнашкан. Кәримә апа җыештырырга керешкәнче, Рәмиләгә күз төшереп:

–.Нишләп бик боегып утырасың, бәбекәем? Ни булды? – диде.

Рәмилә Кәримә апага хәлне сөйләде. Башкалар да кушылды: “Аптырарсың, сумка энә түгел! Ничек югалырга мөмкин?!” –диештеләр. Апаларның кызга кырын күз белән караганнарын Кәримә апа да сизде:

– Туктагыз әле! Сизеп торам, күңелегез бу балага йөгерә! Кеше әйберсенә кагыла торган бала түгел ул! – диде.

Аның сүзләреннән Рәмиләгә рәхәт булып китте. “Каян белә микән бу апа минем турында?” – дип гаҗәпләнде.

– Сез ялгышмагыз, мин озак еллар интернатта балалар белән эшләдем. Кай­сы баланың нинди икәнен бик яхшы беләм! – диде Кәримә апа.

Шуннан соң йомшак тавыш белән Светага эндәште:

– Әйдә әле, синең әйберләрең арасы­на кереп китмәде микән ялгыш? Карыйк әле яхшылап! – диде.

Светаның йөзенә канәгатьсезлек билгеләре чыкты. Ул теләр-теләмәс кенә тумбочкасыннан әйберләрен чыгарды. Шунда яшел төстәге бәйләм ыштан аяк кебек сузылды да куйды. Гамаж эченнән бөтереп тыгылган бәйләм сумка килеп чыкмасынмы!

– Менә бит, тыгып куйгансың да, та­гын бәйләп бирүләрен телисең, – дип, ипләп кенә дәвам итте Кәримә апа. – Шуның аркасында бер гаепсез кешегә яла ягарга мөмкиннәр! Башка алай кы­ланма! – дип өстәде.

Светага бу тормыш дәресе сабак биргәнме, юкмы, әмма Рәмилә бу вакый­ганы еш искә төшерә. Кешегә яла ягар­га ярамаганын, кирәк вакытта үз-үзеңне яклый белергә кирәклеген дә бик яхшы аңлады ул.

Туганнары кебек күреп, якын иткән кешеләрнең үзе турында начар уйлаула­рын кичерә алмады Рәмилә. Күпме генә чакырсалар да, ул палатага яңадан аяк басмады...

Кайту

Авылдашы Зина апаның гипсын сал­дырдылар. Икенче гипсны аягын ял иттергәч салырга тиешләр. Шулвакыт Зина апа, уфтанып: “Их, аягымны юар­га иде”, – диде. Бәби көткәнлектән аның корсагы бик зур, иелә алмый. Рәмиләнең дә, кулына куйган “көянтәне” алып, гип­ска катырганнар иде. “Әйдә, Зина апа! Икебездән бер кеше чыгар, аякларыңны юыйк!” – диде кыз. Зина апаны санитар бүлмәгә алып кереп, сыңар кулы белән алюмин табакка су алып, аякларын юды.

“Рәхмәт, Рәмилә апаем! Аякларым рәхәтләнеп китте!” – диде Зина апасы. Аңа карап кыз да шатланды. Икенче көнне аңа гипс салдылар.

Күп тә үтми Зина апаны чыгардылар. Бераздан Рәмиләгә дә җыенырга куш­тылар. Кызның шатлыгы эченә сыйма­ды. Өен, саф һаваны шулкадәр сагынган иде ул! Тәрәзәдән күбәләк-күбәләк кар яуганын күзәтте. “Катлы-катлы ташлар арасында ничек яши микән бу шәһәр кешеләре?!” – дип уйлады. Туган авы­лы Мөслимнең җанга якын урамнарын, ишегалдын бизәгән агачларын күз ал­дына китерде.

Нурия Ләлилә апасын танымады. Ябыгып, агарып киткән, яңаклары эчкә баткан апасының хәрәкәтләре дә сал­макланган. Күзләре дә шаян ялтыра­мый, әллә ничек моңсу, олысымак ка­рый. Сеңлесе белән уйнамый да ул хәзер. Күбрәк бәйләм бәйләп утыра.

Мәктәптә дәресләрдән бик артта кал­ды Рәмилә. Сыйныфташларын куып тота алыр микән? Кыз немец телен “су уры­нына эчә”, геометрияне бик ярата иде. Иптәшләре дә үзгәреп, үсеп киткән ке­бек. Алар аның тегелгән колагыннан, кәкерәеп төзәлгән кулыннан көлмәсләр микән?

Рәмилә икенче рәттә утырган Рөстәмнең үзенә еш караганын си­зеп алды. Зәңгәр күзле, чибәр ма­лай Рәмиләнең һәлакәттән калган кимчелекләрен күзәтәме әллә? Рәмилә аңа усал итеп карады. Карашлары оч­рашты. Рөстәм көлеп яки гаҗәпләнеп түгел, әллә ничек җылы, ягымлы итеп карый иде. Рәмиләгә бу караштан рәхәт булып китте.

Тәнәфестә Рөстәм Рәмилә янына кил­де. Рәмиләнең укып утырган китабын алды да читкә йөгерде. Рәмилә линейка­сын эләктерде дә аның артыннан чапты:

– Бир! Бир, дип әйтәм! Бирмәсәң, эләгә!

– Куып тот башта!

Шулвакыт сыйныф ишегеннән Ну­рия сеңлесе башын тыкты.

– Ләлилә апа! Шакмаклы дәфтәрең артык түгелме? – дип кычкырды.

Малайлар аннан дәррәү көлделәр. Рәмилә кып-кызыл булды. Өйгә кайт­кач, Рәмилә Нуриягә йомшак кына итеп:

– Апаем, син миңа бүтән Ләлилә дип дәшмә инде. Ярыймы? Алайса малайлар миннән көлә, – диде.

Нурияга апасына “Рәмилә апа” дип дәшүе кыенрак булды. Ләкин аның Ләлилә апасы хастаханәдән, үзгәреп, Рәмилә апага әйләнеп кайтты шул...

Йолдыз Зәкиева.

Мөслим.