Илсур Һадиуллин: «Мәктәпләрне ябып, дистанцион укыту формасына күчмәячәкбез»

- Илсур Гәрәевич, яңа уку елына планнар турында сөйләшкәнче, узган елга йомгак ясыйсы килә. БДИ нәтиҗәләрен ничек бәялисез? Узган ел белән чагыштырганда, Татарстанның кайсы районнары күрсәткечләрне яхшыртты?

- Нәтиҗәләр начар түгел. Республикада уку предметлары буенча бердәм дәүләт имтиханының уртача баллы элеккечә үк Россия буенча уртача күрсәткечләрдән югарырак. Әмма тарих, җәмгыять белеме, әдәбият, немец теле һәм физика буенча БДИ нәтиҗәләре Татарстанда узган елга караганда түбәнрәк. Шул ук вакытта рус теле һәм математика буенча уртача балл артты.

Быел информатика буенча БДИның уртача нәтиҗәләре өч баллга югарырак. Сүз уңаенда, бөтен Россия буенча беренче тапкыр чыгарылыш сыйныф укучылары информатиканы компьютерда тапшырдылар, һәм безнең унберенче сыйныф укучылары бик яхшы нәтиҗәләр күрсәттеләр. Моннан тыш, 41 укучы 100 балл алган, бу да узган ел белән чагыштырганда күбрәк. Бу яңалык безнең чыгарылыш сыйныф укучылары тарафыннан уңышлы уздырылды.

Бөтен Россия буенча беренче тапкыр чыгарылыш сыйныф укучылары информатиканы компьютерда тапшырды / Фото: mon.tatarstan.ru
Быел йөз балл җыючылар саны артты. Узган ел алар 239 булса, быел-256. Безнең республикабызның аерым горурлыгы – ике йөз балллы укучылар. Агымдагы елның 11 чыгарылыш сыйныф укучысы ике фән буенча ике йөз балл алды.

Югары балллы нәтиҗәләр саны арту да безнең өчен күрсәткеч булып тора. Югары балл җыючыларның иң зур өлеше Югары Ослан районында – 44,7%. Әтнә, Саба, Бөгелмә, Лениногорск, Яшел Үзән, Балтач, Минзәлә районнарында, Казанның Вахитов һәм Идел буе районнарында һәм Чаллыда да югары балл җыючылар аз түгел.

Гомумән алганда, Балтач, Югары Ослан, Кукмара, Лаеш, Минзәлә һәм Мөслим районнары БДИ нәтиҗәләре буенча үз күрсәткечләрен яхшырттылар.

Кызганычка каршы, профильле математика, химия, биология, физика, җәмгыять белеме, немец теле буенча БДИда катнашучылар саны кими. Бу юнәлешләр буенча эш дәвам итәчәк. Быел 42 чыгарылыш сыйныф укучысы аттестат ала алмады, 2019 елда андыйлар нибары алты иде.

Узган ел 239 йөз балл җыйган булса, быел-256 / Фото: Салават Камалетдинов
- Ә чыгарылыш сыйныф укучылары саны узган еллар белән чагыштырганда артты?

- Унберенче сыйныфны 16,5 мең чыгарылыш сыйныф укучысы тәмамлады, 17 993 кеше БДИ тапшырды, шул исәптән, узган елларда һәм урта һөнәри белем бирү учреждениеләрен тәмамлаучылар да. Әлегә чыгарылыш сыйныф укучылары саны арта.

Минемчә, 2022 елдан бераз кимү көтелә. Бу тугызынчы һәм унберенче сыйныфларга да кагыла. Әмма аның каравы беренче сыйныфка керүче балалар саны арта. Узган ел бездә 54 мең беренче сыйныф укучысы бар иде, быел 55 мең бала көтәбез. Тагын да төгәлрәк нәтиҗәләрне сентябрьдә генә әйтә алабыз.

- Татарстанда югары уку йортларын һәм урта һөнәри учреждениеләрне күпме чыгарылыш сыйныф укучысы сайлый?

- Узган ел унберенче сыйныфны тәмамлаучыларның 88% ы югары уку йортларына керде. Бу ел нәтиҗәләре әлегә билгеле түгел. Чөнки чыгарылыш сыйныф укучылары ала документлар тапшырырга керү берничә югары уку йортына, берничә белгечлек.

Практика күрсәткәнчә, мәктәп тәмамлаучыларның 50% тан артыгы техникумнар һәм колледжлар сайлый. Һәм бу процент арта. Тугызынчы сыйныф укучылары төрле профильләр буенча һөнәри белем бирү учреждениеләренә укырга керергә телиләр. Узган ел конкурс бер бюджет урынына уртача 3,5 кеше тәшкил иткән, кайбер көллиятләрдә бюджет урынына җиде кешегә кадәр җиткән.

Яшьләр арасында эшче һөнәрләрне популярлаштыру буенча зур эш башкарылды / Фото: Илнар Төхбәтов
Урта һөнәри белем бирү системасына карата кызыксыну артуы соңгы елларда республикада һөнәри белем бирү системасын модернизацияләү буенча зур эш башкарылуы белән бәйле.

Татарстанда ресурс үзәкләре булдырылган, аларда заманча остаханәләр бар, белгечләр әзерләү өчен җиһазлар белән җиһазландырылган. Татарстанлылар даими рәвештә WorldSkills чемпионатында призлы урыннар алалар, алар яхшы нәтиҗәләр күрсәтәләр, һәм бу безне сөендерә. Мондый чыгарылыш сыйныф укучылары безнең республикада гына түгел, ә гомумән Россия буенча, хәтта чит илләрдә дә кирәк. Урта һөнәри белем бирүне тәмамлаган 6 меңнән артык кеше WorldSkills стандартлары буенча демонстрацион имтиханнар тапшыра, аларның нәтиҗәләре бөтен дөньяда таныла. Һәм без мондый белгечләр белән кызыксынабыз.

Татарстан бөтен Россиядән Олимпиадаларны әзерләү мәйданчыгы булачак
- Быел Бөтенроссия мәктәп укучылары олимпиадаларында җиңүчеләр һәм призерлар саны артты. Мондый нәтиҗәләр ни белән бәйле?

- Узган уку елында Татарстан укучылары Бөтенроссия мәктәп укучылары олимпиадасының йомгаклау этабында 211 призлы урын яуладылар. Бу безгә тугызынчы ел рәттән Бөтенроссия олимпиадаларында җиңүчеләр һәм призерлар саны буенча Мәскәү һәм Санкт-Петербургтан кала өченче урынны саклап калырга мөмкинлек бирде. Республикада укучыларны олимпиадаларга әзерләүгә һәрвакыт зур җаваплылык белән карыйлар.

Татарстан Бөтен Россия өчен олимпиадалар әзерләү өчен база мәйданчыгы булачак / Фото: mon.tatarstan.ru
Татарстанда 2014 елда Республика олимпиада үзәге булдырылды, аның базасында балаларны төрле юнәлешләр буенча олимпиадаларга әзерләү бара. Үзәк ел саен республикабызның һәм гомумән Россиянең алдынгы югары уку йортлары укытучылары катнашында укыту-тренировка җыеннары үткәрә.

Моннан тыш, узган уку елы башында «Сириуса»моделе буенча республика үзәге булдырылды. Татарстан башлангыч мәктәптән башлап, бөтен Россия өчен Олимпиадаларны әзерләү өчен база мәйданчыгы булачак. Мәктәп укучылары өч юнәлеш буенча шөгыльләнә-фән, сәнгать һәм спорт. Мондый яхшы шартлар тудырылганда, нәтиҗә тагын да югарырак булырга тиеш.

- Олимпиадаларны әзерләүдә нинди мәктәпләр аерылып торды?

- Бөтенроссия мәктәп укучылары олимпиадасының йомгаклау этабында җиңүчеләр һәм призерларны әзерләү буенча лидерлар арасында Казан шәһәре Мәскәү районының 2 нче лицей-интернатын атарга мөмкин. Лицей укучылары республика копилкасына 24 медаль китерделәр. Җиңүчеләр һәм призерлар саны буенча икенче урында-Казан шәһәре Вахитов районының 131-нче номерлы лицее. 11 җиңүче һәм призерны КФУ Н. И.Лобачевский исемендәге Лицей Әзерләде.

Әмма республиканың калган мәктәпләре дә яхшы нәтиҗәләр күрсәтә. Мәсәлән, 19-нчы номерлы гимназия һәм Казанның IT-лицее, Яр Чаллының 26-нчы номерлы гимназиясе. Олимпиадаларда катнашып, укучылар республика мәнфәгатьләрен яклыйлар, һәм без алар белән горурланабыз.

Татарстанда мәктәпләрнең куркынычсызлыгын тәэмин итү буенча программа эшләнә
- Әйдәгез, яңа уку елына күчик. Ата – аналарны борчый торган иң кискен проблемаларның берсе-мәктәпләрдә Куркынычсызлык. Казан гимназиясендә булган фаҗигадән соң мәктәпләрдә куркынычсызлык системасы һәм аны саклау ничек тә булса үзгәрәчәк?

– Россия Президенты Владимир Путин йөкләмәсе буенча бөтен ил территориясендә мәгариф учреждениеләре иминлеген тәэмин итүгә бердәм якын килү эшләнә. Без бу документларны, конкрет карарлар көтәбез.

Исегезгә төшерәбез, Россия Хөкүмәтенең 2019 елгы карары белән мәгариф учреждениеләренең террорчылыкка каршы сакланышын тәэмин итүгә, шул исәптән сакчылыкны оештыруга карата таләпләр билгеләнгән. Белем бирү оешмаларын финанс белән тәэмин итү нормативларында саклауны тәэмин итүче хезмәткәрләр штатын тоту чыгымнары исәпкә алынмый.

Росгвардия яки шәхси сак оешмалары көче белән федераль бюджет акчалары хисабына саклауны тәэмин итәргә кирәк дип саныйбыз. Республика мәктәпләре штат расписаниесенә ия, анда саклау да керә, әмма сүз куркынычсызлыкны тәэмин итүнең башка формасы турында бара. Менә бу ракурста сорау туа һәм үз чишелешен таләп итә.

Росгвардия яки шәхси сак оешмалары көче белән федераль бюджет акчалары хисабына саклауны тәэмин итәргә кирәк / Фото: Михаил Захаров
Татарстанда куркынычсызлыкны тәэмин итү буенча программа эшләнә. Министрлык исәп-хисап әзерләде һәм Россия Мәгариф һәм фән министрлыгына җибәрде. Шулай итеп, террорчылыкка каршы саклануны тәэмин итү өчен, республиканың барлык 3,6 мең мәгариф учреждениесен җиһазлауга финанс ихтыяҗ 5,4 млрд. сум тәшкил итә.

Республикада элек кертелгән «Барс " хисап системасы базасында программа продуктын булдыру буенча эш алып барыла.Web.Җыелмалар» проекты кысаларында белем бирү учреждениеләренә, муниципалитетлардагы мәгариф идарәләренә, министрлык хезмәтләренә, хокук саклау органнарына агымдагы вәзгыять мониторингын үткәрергә мөмкинлек бирәчәк.

Әлбәттә, һәр мәктәп, балалар бакчасы, өстәмә белем бирү учреждениеләре куркынычсызлык паспортларына ия. Алар ел саен раслана, аларда үзгәрешләр кертелә. Алар янгын куркынычсызлыгы, терроризмга каршы яклану, хезмәткәрләрнең һәм балаларның эш тәртибе, эвакуация планын үз эченә ала. Барлык бу параметрлар һәрвакыт исәпкә алынды.

- Мәктәпләрнең уку процессында нинди дә булса үзгәрешләр, яңалыклар көтеләме?

- 2021-2022 уку елында республиканың барлык мәктәпләрендә дә яңа федераль дәүләт белем бирү стандартларына күчү тулысынча тәмамланачак. Алар инде кабул ителгән һәм 2022 елның 1 сентябреннән эшли башлаячак. Киләсе уку елы яңа федераль дәүләт белем бирү системасына күчәчәк.

Яңа стандартлар буенча 10-11 сыйныфларда табигый-фәнни, гуманитар, социаль-икътисади, технологик һәм универсаль профильләрнең уку-укыту планнары тормышка ашырылачак. 10-11нче сыйныфларның барлык уку планнарының мәҗбүри өлешенә укучылар тарафыннан индивидуаль проектны үтәү кертелгән. Үзенчәлеге универсаль профиль булды мөмкинлеге углубленного өйрәнү нче бер кадәр дүрт предметлар, чыгып, белем бирү ихтыяҗларын укучылар.

Татарстан җитәкчелегенең Россия Мәгариф һәм фән министрлыгына Россия республикаларының дәүләт телләрен яңа белем бирү стандартларына кертү буенча мөрәҗәгатьләре дә булды. Бу тәкъдимнәр дә исәпкә алынды.

Моннан тыш, яңа уку елында без күбрәк игътибар бирәчәкбез. Һәм 1 сентябрьдән тәрбия буенча эш программалары барлыкка киләчәк, моңа кадәр андый эшләр юк иде. Бездә эш программалары фәннәр буенча бар.