Эттән куркасызмы?

Мин кечкенәдән үк этләрдән куркам. Биш яшемдә күрше эте өстемә ташланганда әткәй килеп җитешмәгән булса, җанвар мине нишләтер иде икән?!

Без мәктәптә укыганда урам ту­тырып этләр йөргәне хәтердә. Бер- ике кешене тешләгәч, аларны атар­га чыгалар иде. Ул чорда аучы абыйларның мылтык тавышларын еш ишеттек. Сукбай этләрне атканда әллә нигә бер урамга чыгучы хуҗалы этләр дә юкка чыккалады. Чит-ятка өрә дә белмәгән, бала-чагадан ут­тан курыккандай өркеп торган Джек кушаматлы этебез дә шулай юк бул­ды. 2007 ел иде бу. Шуннан бирле Мөслимдә эт атканнары юк бугай.

Мөслимдә этләр “көтүләре белән” йөри. Балаларны гына түгел, өлкәннәрне дә куркыта алар. Шул уңайдан редакциябезгә хат та кил­де. “Хөрмәтле район җитәкчелеге, полиция хезмәткәрләре! Сезгә бер мөрәҗәгәтебез бар: Мөслим урамнарында өере белән йөрүче этләргә чара күрүегезне сорый­быз. Кешеләргә, бигрәк тә балалар­га ташлану очраклары булды бит инде. Күрше Башкортостанда бул­ган фаҗигаләрдән сабак алыйк. Эш үткәч, терсәк якын – тешләп булмас бит, үкенечле булмасын иде. Сезнең ярдәмне көтеп калабыз”. Әлеге хат­ка Мөслим авыл җирлеге башкар­ма комитеты җитәкчесе Рунар Сәхбетдинов ачыклык кертте:

– Без ел саен Бөгелмәнең “Спецгрупп” җәмгыяте белән килешү төзибез. Әлеге оеш­ма егетләре этләрне, алып ки­теп, стерильләштерәләр. Аннары этләрне янәдән кайтаралар яисә хуҗа эзлиләр. Узган ел райондагы хуҗасыз этләрне тоту өчен респу­блика бюджетыннан 232 мең 900 сум акча каралган иде. Бер этне тоту, стерильләштерү 4 мең сумга төшә. 2021 елда районнан 56 этне алып киттеләр. Этләрне ату тыела. Быел да этләрне тоту өчен килешү төзеләчәк. Бөгелмә җәмгыяте хезмәткәрләре язын килергә тиеш. Эт хуҗаларының дүрт аяклы дусларын бәйдә тотула­рын сорыйбыз.

Рунар Сәхбетдинов әйтүенчә, этләрнең үзләрен генә урамга чы­гарып җибәрергә ярамый. Алар бо­рынчыктан (намордник) булырга һәм хуҗалары белән йөрергә тиеш.

– Кешеләр үзләре гаепле. Этләрне мыскыл итәләр! Шәһәр читендәге да­чаларын, кыйбатлы машиналарын сакларга алган этләр, кыш җиткәч, артык кашыкка әйләнә. Этләрне таш­лап, кешеләр хайваннарны явызлык­ка этәрә. Тамагы ач эт ризык, җылы урын эзләп җәфа чигә. Жәллим мин урам этләрен! Кодрәтемнән килсә, ак­чам булса, хуҗасыз этләр өчен приют ачар идем, – ди Диләрә Нәгыймова.

Район үзәк хастаханәсенең ашы­гыч ярдәм бүлегенә быел Тамьян авы­лыннан эт тешләгән 11 яшьлек ма­лайны алып килгәннәр. Эт тешләгән урын төзәлсә дә, бала күңелендәге курку онытылырмы?!

– Эт тешләү балага тән җәрәхәте генә түгел, күңел ярасы да ясый. Узган ел ашыгыч ярдәм бүлегендә эт тешләп килгән 31 кешегә бе­ренче ярдәм күрсәтелде. Зыян күрүчеләрнең 8е – балалар. Кешегә котыру авыруы 75 процент оч­ракта этләрдән йога. Шуңа күрә эт тешләгәннән соң кичекмәстән травмпунктка мөрәҗәгать итәргә кирәк. Табибка этне тасвирлап бирә алсагыз, тагын да яхшырак, – ди фельдшер Гөлфирә Сабирова.

Балалар, гадәттә, этләрне бик яра­талар. Сукбай булмаса да, хуҗасы янында булмаган этләр янына бала­ларны якын җибәрергә ярамый. Кай­бер этләр кагылганны, сыйпаганны яратмый. Эт ризыгын тартып алыр­га ярамый!

Урамда сукбай этләр очраганда Татарстанның дәүләт порталындагы “Ачык Татарстан” бүлеге аша “Халык контроле”нә мөрәҗәгать итәргә була.

Закон буенча этләрне ату тыела. Аларны ауларга, стерильләштерергә, вакцина ясарга мөмкин. 20 көннән соң, колакларына махсус бирка та­гып, кире үз урыннарына кайтарырга кирәк. Тик этне стерильләштерү генә проблеманы хәл итми. Эт үзеннән соң нәсел калдыра алмый, үрчеми, ә тешләргә мөмкин бит!

Лилия Шәймиева.

Автор фотосы.