Буыннан буынга күчкән сәләт

Яңа Усыга килгәч Наилә Демидова сигез ел клуб мөдире булып эшли, аннан китапханәгә күчә. Алабуга мәдәният-сәнгать училищесының китапханәчеләр бүлеген тәмамлаган кыз лаеклы ялга чыкач та алты ел яраткан эшеннән аерылмый.

– Әнкәем Шәмгыямал кул эшләрен бик ярата иде. Безнең чорда кыз-җилкән әниләре, әбиләре үрнәгендә кул эшләренә өйрәнеп үсте. Яшьтәшләрем арасында текмәгән, бәйләмәгән кыз бик сирәк булгандыр. Бәкәбез авылыннан Яңа Усыга килен булып төшкәч тә кул эшләрен ташламадым. Күрше әбиләрем дә бик әйбәт булды. Әллә нинди матур бәйләмнәргә өйрәттеләр. Аеруча Евдокия әбинең үгет-нәсыйхәтләре истә калган. Шулай бер буын икенчесенә белгәннәрен мирас итеп калдыра килә. Мин дә яшь буынга кул эшләренең серләрен өйрәтеп калырга тырышам. Авылыбызда бик күпләр бәйли, тегә, чигә, – ди Наилә апа.

Аның өе эчендә кая карама – бәйләм әйберләр. Гөл чүлмәгенә кадәр “бәйләм күлмәкләр” кигән. Урындыкларда – бәйләм япмалар. Наилә апаның өстендә – үзе бәйләгән камзул, аягында – җылы башмаклар. Болардан тыш мунчала, оекбаш, пинеткалар да бәйли ул. “Усыкай буйлары” ансамбле өчен милли күлмәк һәм алъяпкычны да үзе теккән.

– Тормыш иптәшем Альберт белән өч ул үстердек. Аларга күп кием-салымны бәйләп кидердем. Джемперын да, комбинезонын да, башлыгын да... Яшь чакта үземә бәйләгән күлмәкләрне сүтеп, өр-яңадан камзул, гамажлар да бәйләгән булды. Без балалар үстергәндә кибетләрдә бүгенгедәй кием муллыгы булмагач, әйберне әрәм-шәрәм итмәдек. Күңел җылыңны салып эшләгән әйберләр үзгә һәм тәнгә ятышлы була бит ул. Элек күпләп сарык асрадык, йонны үзем эрләдем, йомгак сатып алган булмады да диярлек, – дип искә ала Наилә апа.

Наилә апа йон җепләрнең бер генә сантиметрын да әрәм итми. Бәйләмнән калган төрле җепләрдән эскәмиягә палас бәйләргә керешкән. С у к кан пал а с т а н бернәрсәсе белән дә аерылмый аның бу эше! Аш- мәҗлесләрдә кунаклар өчен куелган эскәмиянең буеннан буена җәеп куярга уйлый аны Наилә апа. Бәйләгән чәчәкләре, телефон, ваза астына куелган челтәрле салфеткалары да бик үзенчәлекле. Бәйләм һәм чигү үрнәкләрен Наилә апа газета-журналлардан ала. Санаторийларга баргач, үзе кебек кул осталары белән тәҗрибә уртаклашып, яңа үрнәкләр, яңа формалар белән эшләргә өйрәнеп кайта.

– Кул эшләренә һәм җыр-моңга осталыгым Гайнекамал әбиемнән килә. Бик оста курайчы иде ул. Әбекәй үзе ясаган курайларда уйнап моңланган. Җыр- моң аңа кул эшләре белән шөгыльләнү өчен илһам биргән, – ди Наилә апа.

Лилия Шәймиева.

Автор фотосы.