Балалар белән юл-транспорт һәлакәтләренең өчтән бер өлеше җәй көне була

Балаңны урамда һәм юл янында травмалардан ничек сакларга? Бу хакта Татарстан Дәүләт автоинспекциясенең юл хәрәкәте куркынычсызлыгы пропагандасы бүлеге башлыгы Рамил Әхтәмҗанов сөйләде.
- Бу ел башыннан бирле җәяүле балалар катнашында күпме авария булды?
- 2021 елның дүрт аенда республикада балалар катнашында 124 юл-транспорт һәлакате теркәлгән, шуларның алтысы һәлак булган һәм тагын 128 бала төрле тән җәрәхәте алган. Юл-транспорт һәлакәтләренең яртысында диярлек балалар зыян күрде-62 бала яраланды.
Узган елның шул ук күрсәткечләре белән чагыштырганда, аварияләр һәм зыян күрүчеләр саны ике тапкырга арткан.
- Юл-транспорт һәлакәтләре кайсы вакытта ешрак була?
– Аварияләр саны ягыннан атнаның иң куркыныч көне-дүшәмбе. Бу көнне 14 юл-транспорт һәлакәте булган. Юл-транспорт һәлакәтләрендә зыян күрүчеләрнең күбесе 10-11 яшьлек кечкенә татарстанлылар.
- Балаларның үзләренең саксызлыгы аркасында күпме юл-транспорт һәлакәте булды? Алар еш кына нинди кагыйдәләрне бозалар?
- Юл-транспорт һәлакәтендә 18 бала үз саксызлык аркасында зыян күрде. Узган ел шундый ук статистика белән чагыштырсак, аларда юл-транспорт һәлакәтләре һәм зыян күрүчеләр саны ике тапкыр диярлек арткан.
Нигездә, бала тиешле булмаган урында, йә җәяүлеләр кичүеннән читтә юл кичүе аркасында килеп чыга. 
- Җәяүлеләр кичүендә балалар белән күпме юл-транспорт һәлакәте булды?
– Җәяүлеләр кичү урыннарында 31 юл-транспорт һәлакәте теркәлгән, аларда 32 бала зыян күргән. Көйләнми торган зебраларда – 17, светофор белән кичү урыннарында-14 очрак теркәлгән.
- Быел велосипедчы балалар белән юл-транспорт һәлакәтләре статистикасы нидән гыйбарәт?
- Дүрт ай эчендә республикада велосипедчы балалар катнашында 7 авария булды, ике тәгәрмәчле җиде яшь транспорт йөртүче имгәнде.
Узган елның шул ук чорында велосипедчылар катнашында бер генә юл-транспорт һәлакәте дә булмады. Әмма 2019 елгы күрсәткечләр белән чагыштырганда, велосипедчы балалар белән аварияләр саны да арткан.
Гомумән алганда, балалар белән юл-транспорт һәлакәтләре саны, узган ел белән чагыштырганда, һәм 2019 ел белән чагыштырганда, сизелерлек арткан.
-Сезнеңчә, бу тенденцияне үзгәртү өчен нәрсә эшләргә кирәк, һәм, аерым алганда, ЮХИДИ балалар травматизмын кисәтү өчен нәрсә эшли?
- Мондый хәлләрнең артуы полиция һәм мәгариф оешмалары белән аңлату эшләрен көчәйтү кирәклеге турында сөйли. Аварияләрнең зур өлеше 7-14 яшьлек балалар-җәяүлеләр катнашында ясала.
Узган ел автоинспекторлар балалар тарафыннан юл хәрәкәте кагыйдәләрен бозуның мең ярым очрагын булдырмый калган. Бу елның өч аенда автоинспекторлар 463 яшь юл хәрәкәте кагыйдәләрен бозучы белән әңгәмә корган. 
- Билгеле булганча, бала юл хәрәкәте кагыйдәләрен бозган өчен аның ата-аналарын җаваплылыкка тарта ала. Бу ни дәрәҗәдә нәтиҗәле чара һәм балаларны бозган өчен күпме олыларга штраф салынды?
- Нәкъ менә ата-аналар тәрбия процессының үзәгендә. Күп очракта нәкъ менә гаиләдә үз-үзеңне тоту стереотиплары формалаша. Балалар тарафыннан юл хәрәкәте кагыйдәләрен бозган өчен ата-аналарны җаваплылыкка тартып, без әлеге категория юл хәрәкәтендә катнашучыларның үз-үзләрен тотышына турыдан-туры йогынты ясыйбыз.
Бу елның дүрт ае эчендә җәяүлеләр-балаларны бозганнан соң, «ата-ана вазифаларын үтәмәү»административ маддәсе буенча ата-аналарга 36 штраф язылды. Исегезгә төшерәбез, бу очракта штраф 500 сумга кадәр тәшкил итә.
– Менә күп кенә укучыларның җәйге каникуллары башлана, һәм алар күбрәк вакытны урамда үткәрә башлаячак. Гадәттә, бу вакытта балалар белән юл-транспорт һәлакәтләре саны арта барамы?
- Статистика күрсәткәнчә, һәлакәтләрнең өчтән бере нәкъ менә җәйге каникуллар вакытында килеп чыга. Өстәвенә, бу чорда велосипедчы балалар белән юл-транспорт һәлакәтләре саны да арта.
Әйтик, узган елның июнь аенда Нурлатта автомобиль 11 яшьлек велосипедчыны бәрдергән, ул алты яшьлек пассажирны кагыйдә буенча йөртмәгән. Нәтиҗәдә, ике бала да зыян күргән.
- Әйдәгез, тәүлекнең караңгы вакытында юлда яктылык кайтаручы элементларның нәтиҗәлелеген искә төшерәбез.
- Кагыйдәләр буенча, тәүлекнең караңгы вакытында юл аркылы чыкканда җәяүлеләргә үзләре янында яктылык кайтаручы элементлар булган предметлар булырга киңәш ителә. Ә торак пунктлардан читтә җәяүлеләр аларны үзләре янында тотарга тиеш. Бу брелоклар, беләзекләр, наклейкалар, полоскалар, значоклар һ.б. булырга мөмкин. Бу кагыйдәне үтәмәгән өчен 500 сум штраф каралган.
Фар якын ут яктысында җәяүлене 50 метр арада күрәчәген белү мөһим, ә яктылык кайтаручы элементларны куллану бу ераклыкны 200 метрга кадәр арттыра. Фаралар ерак яктысында ут кайтаргычсыз җәяүлене-100 метр, ә аның белән 350 метр ераклыкта күрәчәкләр.
Ата-аналарга балага яктылык кайтаручы элементлар сатып алырга, аларның файдасы турында сөйләргә һәм бу файдалы аксессуар һәрвакыт үзе белән булсын өчен контрольдә тотарга кирәк. Яктылыкны кире кайтаручы элементларны өлкәннәргә дә кулланырга кирәк, үзләренең шәхси үрнәгендә балаларга бу куркынычсыз гына түгел, матур һәм модалы да.
- Балаңны травмалардан һәм юл-транспорт һәлакәтләреннән саклап калу өчен ата-аналарга нәрсә эшләргә кирәк?
- Бала белән мәктәптән мәктәпкә кадәр маршрутны даими кабатларга кирәк. Бу юлны бергә берничә тапкыр узыгыз, аңа юл аркылы ничек дөрес һәм куркынычсыз итеп чыгарга, ишегалдында үзеңне ничек тотарга, аның игътибарын куркыныч юл участокларына юнәлтегез.
Исегезгә төшерәм, юлны бары тик билгеләнгән урыннарда гына яшел утка күчәргә мөмкин. Моннан тыш, юл аркылы чыкканда кесә телефонына һәм сөйләшүләргә бүленергә ярамый.
Контролируйте өчен кием-салым сезнең бала һәрвакыт иде световозвращающие элементлары.
12 яшькә кадәрге балаларны бары тик балалар өчен махсус җайланмаларда гына йөртегез. Автомобиль салонында булган һәркем дә эләктерергә тиеш, дип онытмагыз. Балага үз үрнәгегез белән юлда үзеңне ничек куркынычсыз тотарга кирәклеген күрсәтегез