Авылның тарихи бәйрәме

Бәйрәмгә Россиянең төрле төбәкләрендә яшәүче шуганлылар кайтыр дип көтелә. Шуган авыл җирлеге башлыгы Альбина Басо­рина әйтүенчә, бу көнне экстрим-парк ачылачак, Троица бәйрәме уңаеннан сәхнәләштерелгән күренеш булачак.

Мәдәният

Мәдәният йорты авылның мәдәни тормышы үзәгенә әверелде.

Рус. Шуган мәдәният йорты директоры булып 2013 елдан Ксения Хисаметдинова эшли. Шул ук елны авыл клублары төзү буенча республика про­граммасы нигезендә Рус Шу­ганда яңа мәдәният йорты саф­ка басты. Аның белән бер түбә астына авыл җирлеге советы һәм китапханә керде.

Көн саен төрле концерт­лар, чаралар оештырыла. Алар­да өлкәннәр белән беррәттән балалар да катнаша. “Чере­мушка” фольклор ансам­бле, концертларда, чаралар­да чыгыш ясап, авыл халкын җырлары белән сөендерә. 2021 елда ансамбль чират­тагы җиңүгә иреште: Казан шәһәрендә узган А.Катков исемендәге рус хор музыкасы республика конкурсы лауре­аты булды. Ел саен Лаеш рай­оны Никольское авылында үтүче “Каравон” Бөтенроссия рус җыры бәйрәмендә кат­наша. Бу фестивальдә ан­самбль ТР Президентының 400 мең сумлык сертифи­катына лаек булды. Бүләк – ансамбльнең эшчәнлегенә югары бәя. 2020 елда авыл мәдәният йорты республика Мәдәният министрлыгының 200 мең сумлык грантын ал­ган иде. Барлык средстволар да мәдәният йортын җиһазлауга һәм “Черемушки” вокаль ан­самблен үстерүгә юнәлтелә. Авыл халкы, якташлар ан­самбль өчен сәхнә костюмна­ры булдыруга иганәчелек итте.

2014 елдан мәдәният йор­ты каршында “Шуган йолдыз­чыклары” һәм “Росинка” ба­лалар бию төркемнәре эшли. Алар “Созвездие-Йолдызлык” һәм “Росточки” район конкурс­ларында җиңүгә иреште.

2018 елда Рус Шуган авыл җирлеге Яңа ел чыршысын иң матур бизәү буенча респу­блика конкурсында катнаш­ты. Мәйданчыкны әзерләүдә, чаралар үткәрүдә мәдәният йорты хезмәткәрләре, мәктәп коллективы зур активлык күрсәтте. Авыл җирлеге баш­лыгы Альбина Басорина рус ха­лык әкиятләренә нигезләнеп ясалган мәйданчыкның про­ект авторы булды. Уртак эшнең нәтиҗәсе булып, җирлегебез икенче урынны яулады һәм 200 мең сумлык грант белән бүләкләнде. Бу акчага тавыш аппаратурасы һәм музыка ин­струментлары сатып алынды һәм узган гасырның 70-80 ел­ларында данлыклы булган во­каль-инструменталь ансамбль торгызылды. Аның исеме җисеменә туры килә: “Возрож­дение”. Ансамбль музыкантла­ры бөтен концертларда да чы­гыш ясый.

Мәгариф

Мөслим районында Рус Шуган – күпчелек хал­кын рус милләте вәкилләре тәшкил иткән бердәнбер авыл дисәк, һич арттыру булмас. Алар үз мәдәниятен, гореф- гадәтләрен, дини йолаларын саклау өчен бар көчләрен ку­ялар.

Авылга нигезне унси­гезенче гасыр башында Демидовның Уралдагы за­водларыннан күченгән рус­лар салган. Ул башта беренче күченүчеләр фамилиясе буен­ча Костино дип аталган. Аннан соң – Акайкүл һәм, ниһаять, Шуган. Авыл һәрвакыт ны­клы, бай була. 1917 елгы революциягә кадәр һәм ан­нан соңгы берничә елда авыл ярминкәсе бөтен тирә-якта дан тота. Атаклы сәүдәгәр Ста­хеевлар биредә ашлык склад­лары сала. Аларның дивар­лары бүгенге көнгә кадәр са­кланган. Бөек Ватан сугышы елларында авылыбыз халкы чолганышта калган Ленин­градтан берничә йөз кешене кабул итеп, яшәр урын бирде, азык-төлек белән бүлеште.

Берьеллык чиркәү-мәхәллә мәктәбе авыл мәктәбенә нигез салган. 2022 елда мәктәбебез үзенең 140 еллыгын билгеләп үтәчәк. Узган гасыр башын­да мәктәп дүртьеллык зем­ство мәктәбенә әверелә. Со­вет власте урнашкан елларда – крестьян яшьләре мәктәбе, 1937 елда урта мәктәп була. Бу мәктәптә булачак Совет­лар Союзы Герое Петр Поган­кин (Днепров) укый. Ул тумы­шы белән Островка авылын­нан. 2011 елдан мәктәп Ге­рой исемен йөртә. 2015 елда уку йорты төп мәктәп стату­сы ала, 2019 елда “Зернышко” балалар бакчасы аның соста­вында мәктәпкәчә төркемгә әйләнә. Бүген Рус Шуган төп мәктәбендә 1-9 сыйныфларда 33 бала укый һәм мәктәпкәчә яшьтәге 11 бала тәрбияләнә.

2019 елда мәктәп ихатасын­да Россия Президенты гранты­на элек чиркәүнең бер өлеше булган агач бинада “Рус авы­лы ихатасы” музей комплек­сы булдырылды. Биредә уз­ган гасыр авыл тормышын чагылдыручы экспонатлар, фотосурәтләр, шул чор доку­ментлары кадерләп саклана.

Бу уку елында мәктәптә во­каль-инструменталь ансамбль барлыкка килде. Аның белән сәнгать мәктәбе укытучысы Радик Кашапов җитәкчелек итә. Ул балаларны төрле музы­ка коралларында уйнарга, нота грамотасына өйрәтә. Балалар тырышып шөгыльләнә. Ан­самбль тамашачылар алдын­да чыгыш ясарга да җитеште.

Мәктәпкәчә төркемдә та­вышлы кораллар ансамбле булдырылды. “Сударушка” бию төркеме “Без бергә” республи­ка конкурсының муниципаль этабы лауреаты булды.

Педагог-оештыручы Мари­на Коткова әйтүенчә, укучылар һәм укытучылар төрле иҗади конкурсларда, фәнни-гамәли конференцияләрдә актив кат­наша, муниципаль һәм респу­блика дәрәҗәләрендә лауре­атлар, призерлар, җиңүчеләр була. Ангелина Хлюпина ха­лык бәйрәмнәренә багышлан­ган эше белән Бөтенроссия Ки­рилл-Мефодий укуларының республика этабында призлы урын яулады.

Мәктәптә туган якны өйрәнү дә актив бара. Ту­ган якны өйрәнү музеен мәктәп директоры Фирдәвес Фәрхетдинов җитәкли. 2020 елда ул яшьләр белән эшләүче туган якны өйрәнүчеләр Бөтенроссия конкурсын­да катнашып, призлы урын­га чыкты. Укучылар экспо­натлар, авылның тарихы һәм кешеләре турында материал­лар җыялар. Бу эш туган якка, кече Ватаныбызга, халык традицияләренә, мәдәниятенә, гореф-гадәтләренә мәхәббәт тәрбияли.

Бу көннәрдә мәктәп кол­лективы Президент грант­лары фондының 2021 елның икенче конкурсы нәтиҗәләрен көтә. Фирдәвес Фәрхетдинов анда тагын бер проект белән катнаша. Җиңгән очрак­та мәктәп ихатасында тагын бер истәлекле урын – авыл мәгарифе музее барлыкка киләчәк.

Дини тормыш

1995 елда Рус Шуганда православие приходы төзелә һәм авылда чиркәү төзү ту­рында карар кабул ителә. Гыйбадәтханә булачак урын­да эшләр 1996 елда башлана. Бу эш иганәчеләр, авыл хал­кы, читтә яшәүче шуганлылар көче белән башкарыла. 2005 елдан чиркәүдә молебеннар үтә, 2007 елда Изге Николай исемен алган храмда авыл ру­хание беренче тапкыр Пасха бәйрәмен үткәрә.

2008 елда билгесез бу­лып калырга теләгән иганәче ярдәме белән Божья матерь Всецарица агач часовнясын төзү башлана. Бу корылма уз­ган гасырның утызынчы ел­ларында җимерелгән чиркәү урынында төзелә. 2009 елда – авылдагы беренче чиркәүнең 150 еллыгында ул сафка баса. 2020 елда авыл зираты янын­да Архангел Михаил храм- часовнясы төзелә. Шулай итеп 400дән аз гына күбрәк кеше яшәгән Рус Шуган авылында бүген өч храм эшли. Барлык төзү эшләрендә һәм дини йо­лаларны үткәрүдә авыл прихо­ды старостасы Вячеслав Кри­вошеев башлап йөри. Элек­кеге елларда ул инженер- төзүче, “Новый путь” колхозы рәисе, газучасток слесаре бу­лып эшләде. Авыл халкы аңа чын чын күңеленнән ярдәм итә. Алар үз авыл халкын, мөслимлеләрне һәм күрше Башкортостанда яшәүчеләрне дә сөендерә. Бүген храм­нар рухи тормыш, дини һәм мәдәни традицияләрне саклау үзәге булып тора.

Рашт уа чыршысы бәйрәмен үткәрү традициягә керде. Башта бәйрәм чиркәүдә үтә иде. Соңгы елларда, бала­лар бик күп булу сәбәпле, авыл мәдәният йортында оешты­рыла. Бу көнне һәр бала бүләк ала. Бүләкләр иганәчәләр һәм авыл халкы ярдәме белән әзерләнә.

Авыл активы зиратны чи­стартуда катнаша. Зират ори­гиналь тимер койма белән әйләндереп алынды. Бу эшне Александр Котков бригадасы башкарды. Моның өчен үзара салым акчасы файдаланыл­ды. Авыл халкы зиратка Ар­хангел Михаил исемен кай­тармакчы. Моның өчен ар­хив учреждениеләренә за­прослар юлланды. Авыл ак­тивы шул исемдәге чишмәне дә төзекләндерергә уй­лый. Чишмә ял итү, халык бәйрәмнәрен үткәрү урыны булачак.

Материаллар  Рус.Шуган мәктәбе директоры

Фирдәвес Фәрхетдинов ярдәме белән әзерләнде.