Аномаль җәй! Озаккамы?

Быелгы җәй үзенчәлекле. Беренчедән, май аеннан ук кыз­дыра башлады. Икенчедән, җәйгә кергәннән бирле яңгыр яуганы юк. Белгечләр мондый җәйнең моннан ун ел элек булуы турында искәртә.

– Быелгы эссе, коры көннәр мон­нан 10 ел элек булган иде. Климато­логлар 2021нче елгы җәйнең тарихка өченче эссе ел булып керәчәген хәбәр итә. Халык 2016 һәм 2019 елларның җәйләрен хәтерлидер, мөгаен. Ано­маль эсселек янгыннары белән дә куркыныч, – ди синоптиклар.

Бүген һәркемне яңгырлар булма­вы һәм су җитмәү мәсьәләләре бор­чый. Күпфатирлы йортларда гомер итүчеләр суга тилмерә. Җәй башында краннан тамчылап булса да су килә иде әле. Хәзер суның басымы төнлә дә түбән. Иртәнге дүрттән торып кер юарга өйрәндек. Иртәрәк тормасаң, юына алмый калуың да бар. Яшь ба­ласы булганнарга бигрәк авыр. Са­быйга бит минут саен су кирәк! Яңгыр яуса, су да килер иде кебек.

– Мин кызу көннәрне бик яра­там. 2017 елның җәе салкын булып истә калган. Ул елны июльдә дә су керә алмадык бугай. 2017 елның җәе яңгырлары белән җәфалады. Җылы киемнәрне дә шкаф-тартмаларга соңлап кына алып куйдык кебек, – дип искә ала Мөслимдә яшәүче Лю­бовь Смелова.

Ичмаса, яңгыр да яумый дип, яңгыр көтә өлкәннәр. ТР Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы һава торышының начарлануы, яңгыр яву мөмкинлеге турында смс-хәбәрләр юлласа да, яңгырлар Мөслим рай­онын читләтеп үтә. Аның каравы җилнең туктаганы юк, дияргә була. Анысы да булмаса, эсселеккә чыдар­мын, димә!

– Урыны белән яңгырлар көтелсә дә, кызу көннәр әле чигенергә ашык­мый. Мондый җәй Мөслимдә 2010 елда булган иде. Ул вакытта да ха­лык тилмереп яңгыр көтте. 28-30 гра­дус җылылыктагы көннәр әле дәвам итәчәк, – ди район метеостанциясе метеорологы Әнисә Садыйкова.

Бакчада үсентеләргә су сипкән булабыз. Игеннәргә корылык ничек тәэсир итә? Район авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек идарәсе белгечләре хәбәр итүенчә, быелгы җәй уңышка киртә булырга тиеш түгел.

– Яңгырлар кирәк. Элек булган су­гарулы мәйданнар юк дәрәҗәсендә бит хәзер. Алар булганда корылык куркытмый иде. Элеккеге чорлар­да Әмәкәйдән Әлмәт авылына кадәр басуларда сугарулы мәйданнар иде. Бүген барысы да – Ходай кулында! Ләкин борчылырга иртәрәк дип уй­лыйм: җир әле тулысынча коры да түгел. Һавада, аз булса да, дым бар. Мондый еллар сирәк була. Еллык күзәтүләремә таянып, шуны әйтә алам – яңгырлар әле явачак, кояш­лы көннәр дә мулдан булачак быел, – ди Әмәкәй авылында гомер итүче халык синоптигы – 79 яшьлек Хәлим Латыйпов.

Хроник авырулар белән интегүчеләргә эсселек аеруча на­чар тәэсир итә. Җәйге кызу көннәр хәлне ала. Бәлки, шуңадыр, ашыгыч ярдәм бүлегенә “баш әйләнә, укшы­та, эч авырта” дип килүчеләр саны да арткан. Кызу көннәр кан басымы, тын кысылу белән интегүчеләр өчен дә авырлык тудыра. Хроник авырула­ры булганнар табиб билгеләгән дару­ларын эчәргә онытмасын иде. Таби­блар эссе сукмасын өчен башка яу­лык бәйләргә яисә панама-бейсбол­ка киеп йөрергә куша. Кызынырга яратучыларга да кызу кояш нурлары астында озак ятарга киңәш ителми. Эссе көннәрдә суны күбрәк эчәргә, табигый тукымалардан тегелгән киемнәргә өстенлек бирергә кирәк.

“Татарстанда һава шартлары атна ахырына үзгәрәчәк, аномаль эсселек кимиячәк” дип фаразлый ТР Гидро­метеорология үзәге белгечләре. Ә ин­тернет челтәре әлегә атна дәвамында +25,+28 градус җылылыкны күрсәтә. Дөрес, атна ахырына таба бер-ике тамчы яңгыр да күренә. Бөтен яшел­лекне куырган эсселеккә тамчы­лап кына сибәләгән яңгырлар гына ярдәм итмәс шул. Суга тилмергән табигатьнең сусавын басарга иде!..

Лилия Шәймиева.

Флүн Вилданов фотосы.